اریکالس

اِریکالِس [erīkāles]، راسته‌ای از گیاهان گلدار متعلق به ردۀ دولپه‌ایها. این راسته شامل 10 خانواده، 135 جنس و حدود 700‘2 گونه، و بیشتر دربرگیرندۀ درختچه‌ها و درختان کوچکی است که در سراسر دنیا، به‌خصوص در مناطق استوایی و نیمه‌قطبیِ شمال پراکنده‌اند. ازجمله گیاهان راستۀ اریکالس آزالیاها، رُدُدِنْدرُنها و خلنگها هستند.
مشخصۀ مشترک گیاهان اریکالس یک لایه بودن پوشش تخمک، یعنی لایۀ بیرونی‌ای است که بعداً پوشش دانه می‌شود. صفات دیگری که در این راسته کمتر ثابت‌اند، عبارت‌اند از حالت درختچه‌ای، برگها ساده و چرم مانند، گلهای کامل (وجود اجزاء نر و ماده در یک گل) و گرده‌هایی که در دسته‌های چهارتایی افشانده می‌شوند.
باتلاقها و خاکهای توربی دارای محتوای ماسۀ زیاد زیستگاههای مناسبی برای بسیاری از اعضای اریکالس هستند؛ اما چنانچه این گیاهان در باغهای سنگی کاشته شوند، زهکشی خوب و خاک سرشار از مواد آلی لازم دارند. رددندرنها و بسیاری از اعضای خانوادۀ خلنگها (اریکاسه) در خاکهای رسمی یا آهکی رشد نمی‌کنند.
زیستگاه گیاهان خانوادۀ اریکاسه بسیار گسترده است و تا مناطق نیمه‌قطبی شمال و رشته‌کوههای مرتفع مناطق استوایی را نیز در بر می‌گیرد. اریکاسه مهم‌ترین خانوادۀ راستۀ اریکالس است. اگرچه در این خانواده آزالیاها دارای گلهای قیف شکل‌اند و رددندرنها گلهای ناقوس شکل و برگهای همیشه سبز دارند، ساختار گل و رویش آنها مشابه است. دیگر جنسهای تزیینی این خانواده عبارت‌اند از کالونا (خلنگ اقلیمهای شمالی)، اریکا (خلنگ اقلیمهای جنوبی)، کالمیا و پیرِیس (آنْدرومِدا).
9 خانوادۀ دیگر اریکالس پراکندگی و تنوع بسیار زیادی دارند و عبارت‌اند از خانوادۀ آکتینیدیاسه که عمدتاً به سبب تولید نوعی تاک ــ با میوه‌ای خوراکی بـه نـام کیوی ــ مشهور است؛ خانوادۀ امرودیها یا پیرُلاسه، دارای بوته‌های همیشه سبز، و خانوادۀ یک‌روها (مُنوترُپاسه) که تقریباً به‌طور کامل گندروی است و به کمک قارچها از مواد گیاهی پوسیده تغذیه می‌کند.
ریشۀ گیاهان منوترپاسه و بسیاری از دیگر اعضای اریکالس با ریسۀ قارچهای خاکزاد و کپکها پوشیده شده است.
یکی از روشهای تکثیر اریکاسه آن است که ریشه نماها (ریزومها) از گیاه مادر گسترش می‌یابند و ساقه‌های جوانی از آنها می‌رویند که به گیاه مستقل تبدیل می‌شوند. با این‌همه، تکثیر از طریق دانه روش عمدۀ تولید مثل در اریکالس است.
گلهای این گیاهان معمولاً در انتهای شاخه‌ها و به شکل خوشه‌های دراز شاخه‌دار می‌شکفند. گونه‌های بسیاری از خانواده‌ها درست در بالای محل اتصال برگ و ساقه، گلی منفرد دارند. گل معمولی اریکالس دارای کاسبرگ، گلبرگهای سفید یا صورتی رنگ، پرچم و یک مادگی است. تخمدان این گیاهان فوقانی است (بخشهای دیگر گل زیر تخمدان به وجود می‌آیند). 5 کاسبرگ در پایه به هم متصل‌اند و5 گلبرگ جام گل از یکدیگر جدایند. وقتی پرچمها 10 تا باشند، در دو ردیف حلقوی قرار می‌گیرند. هریک از 5 برچۀ تخمدان چندین تخمک دارد. خامه و کلالۀ منفرد این گیاهان نیز در بالای تخمدان می‌رویند. (113)