اسهال

اسهال \eshāl\، حرکت مواد زائد در رودۀ بزرگ با سرعتی بیش از اندازۀ طبیعی، و در پی آن، تخلیۀ مدفوع شُل از مقعد. اسهال ممکن است همراه با انقباضهای دردناک (گرفتگی) عضلانی باشد. این اختلال می‌تواند علتهای گوناگونی داشته باشد که برخی از آنها عبارت‌اند از: عفونتهای باکتریایی یا ویروسی (به‌ویژه حصبه و وبا)، اسهال خونیِ (ه‌ م) آمیبی یا باسیلی، جذب ناقص مواد غذایی، خوردن غذاهای ناسالم یا پُرادویه، نوشیدن مقدار زیادی نوشابۀ الکلی، و مسمومیت با آرسِنیک یا جیوه‌بی‌کلرید. مصرف داروهای پایین‌آورندۀ فشار خون، کمبود هورمونهای پاراتیروئید، نشانگانِ رودۀ تحریک‌پذیر، و اورِمی ــ افزایش مواد زائد نیتروژن‌دار در خون ــ نیز ممکن است موجب اسهال شوند. بیشتر موارد اسهال جدی نیستند و نیازی به درمان ندارند و تنها می‌توان با نوشیدن مقدار کافی از مایعات مناسب (مثل اُ آر اِس)، مانعِ از دست رفتن آب بدن و شوک شد.
اسهال ناشی از عفونت را غالباً می‌توان با آنتی‌بیوتیک درمان کرد؛ اما برخی موارد اسهال طی چند ساعت سبب مرگ می‌شوند. هنوز در کشورهای در حال توسعه، این بیماری علت اصلی مرگ کودکان زیر 5 سال است. در این کشورها، آب و غذای آلوده سبب گسترش سازواره‌های عفونت‌زا می‌شود. سفر مردمان کشورهای توسعه‌یافته به مناطقی که در آنها اسهال شایع است، نیز سبب ابتلا به این بیماری می‌شود. این گونۀ بیماری به اسهال مسافران شهرت دارد.

مآخذ:

Americana, 2006;
Britannica, 2010;
Columbia, 6th edition;
Encarta, 2008.

بخش علوم پزشکی