آریبهطه اول

آرْیَبْهَطۀ اَوَّل [āryabhata-ya avval]، (در مآخذ اسلامی: اَرْجَبْهَد یا اَرْجَبْهَر)، منجم و قدیم‌ترین ریاضی‌دان هندی که دانشمندان جدید به کارها و شرح حالش دسترسی دارند. او از نخستین کسانی بود که روشهای جبری را به کار می‌برد. وی در 499م آریبهطیه را که خلاصه‌ای از ریاضیات شناخته شده در آن زمان است، در دو بیتهایی به نظم آورد.
بیشتر محتوای این اثر دربارۀ نجوم و مثلثات کروی است و بقیۀ آن شامل 33 قاعده در حساب، جبر و مثلثات مسطحه است. شاید مهم‌ترین وجه کار آریبهطه بحث دربارۀ معادلات سیّاله با به کاربردن کسرهای مسلسل باشد که در اصل همان روش جدید است.
آریبهطه تقریبی دقیق برای عدد π (1416/ 3) به دست داد و تابع «جیب باشگونه» (معکوس، 1-cosα) را وارد مثلثات کرد. وی همچنین می‌دانست که گردش ظاهری افلاک معلول چرخش زمین به دور محور خود است. (231)