اسلامیه

اسلامیه \ eslāmiy[y]e\ ، محمدکاظم (1286- 1349ش/ 1907-1970م)، روزنامه نگار ایرانی. او در یزد به دنیا آمد و تحصیلات قدیم و جدید را در این شهر و نیز اصفهان فرا گرفت (اسلامیه، بش‌ ). پدرش، حاج محمد، و اجداد او به عطاری مشغول بودند. او نیز بدین حرفه روی آورد، و بر آن شد تا داروخانه‌ای راه بیندازد، اما شرط گشایش داروخانه داشتن مدرک داروسازی بود؛ او راهی تهران شد و گواهی آن را از دارالفنون گرفت (نواب رضوی، 3).
مهم‌ترین فعالیت اسلامیه در طول عمرش انتشار هفته‌نامۀ طوفان یزد بود. او امتیاز این نشریه را در 1328ش به نام خود گرفت و نخستین شمارۀ آن را در همان سال چاپ کرد. طوفان یزد در برخی منابع به نام طوفان هم آمده است (برزین، ذیل طوفان یزد). موضوع این نشریه سیاسی، اجتماعی، ادبی، علمی، اخلاقی و فرهنگی اعلام شده بود. صاحب امتیاز و مدیر مسئول آن همواره اسلامیه بود، ولی در دو یا سه دوره، سیدمحمد نواب رضوی (از دبیران آموزش و پرورش یزد) و منوچهر یزدی نمایندۀ مجلس شورای ملی)، از سردبیران آن بودند. نخستین شمارۀ طوفان یزد در 1328ش و آخرین شمارۀ موجود آن در کتابخانۀ مرکزی دانشگاه تهران در 1349ش (س 21، شم‌ 728) چاپ شده است (نک‌ : صادقی‌نسب، ذیل طوفان یزد).
دفتر روزنامۀ طوفان یزد ابتدا در میدان خانِ یزد و سپس در کنار داروخانۀ خود اسلامیه، واقع در میدان مرکزی این شهر بود. این دفتر عمدتاً مرکز تجمع دبیران، فرهنگیان و جوانان علاقه‌مند به نویسندگی بود که به تشویق اسلامیه، آثار آنان در طوفان یزد چاپ می‌شد (اسلامیه، بش‌ (. از نویسندگان و همکاران طوفان یزد می‌توان افراد زیر را نام برد: دکتر سیدرضا پاک‌نژاد، محمد جناب‌زادۀ استرآبادی، عبدالحسین آیتی، ناظرزادۀ کرمانی، منوچهر یغمایی، افسر یغمایی، حسینعلی صبور، محمدعلی و محمدتقی عسکری کامران، کاظم ثابتی اشرف، رضا جهان‌فر و ... (عسکری کامران، بش‌ (.
اسلامیه می‌کوشید طوفان یزد به سبک و سیاق طوفان فرخی یزدی باشد، از این‌رو، نام و نشان نشریه را، که تصویر یک مشعل بود، به رنگ سرخ چاپ می‌کرد. در بیشتر شماره‌های روزنامه، درست در وسط بخش بالایی آن، مانند طوفان فرخی، یک رباعی که برگرفته از اوضاع روز بود، به رنگ سرخ درج می‌شد (اسلامیه، بش‌ (. اسلامیه بیشتر کارهای نشریه را خود به‌تنهایی انجام می‌داد، از تحریر مقالات گرفته تا غلط‌گیری، توزیع، و ارسال آن. او در سالهای پایانی عمر، اقدام به تأسیس چاپخانه‌ای کرده بود و بیشتر کارهای نشریه را در آنجا انجام می‌داد و گاه اعضای خانواده‌اش هم به او کمک می‌کردند (همان‌جا). طوفان یزد تقریباً بی‌وقفه، از 1328 تا 1349ش، به مدت 21 سال در شهر یزد چاپ شد.
در پاییز 1349ش، اسلامیه دچار سکتۀ مغزی شد و او را برای درمان راهی تهران کردند، اما بر اثر تصادف، در 14 آبان 1349 درگذشت (دانشنامۀ...، ذیل اسلامیه). اسلامیه را در مقبرۀ خانوادگی در گورستان جویِ هُرهُر یزد به خاک سپردند (اسلامیه، بش‌ (. پس از مرگ اسلامیه، طوفان یزد نیز پس از 21 سال به خاموشی گرایید.

مآخذ

اسلامیه، علی‌محمد، مصاحبۀ کتبی، 1388ش؛
برزین، مسعود، شناسنامۀ مطبوعات ایران: از 1215 تا 1357ش، تهران، 1371ش؛
دانشنامۀ مشاهیر یزد، به‌کوشش میرزا محمد کاظمینی، یزد، 1382ش؛
صاقی‌نسب، ولی‌مراد، فهرست روزنامه‌های فارسی: سال 1320-1333ش، تهران، 1360ش؛
عسکری کامران، محمدعلی، مصاحبۀ شفاهی، 1388ش؛
نواب رضوی، محمد، «کاظم اسلامیه...»، ندای یزد، آذر 1364.

حسین مسرّت