اسکس

اِسِکس \ eseks\ (در انگلیسی: اِسیکس)، استانی در جنوب شرقی انگلستان. این استان در کرانۀ دریای شمال، میان دهانۀ دو رود تِمز و اِستور، قرار دارد.
استان اسکس دارای 3 محدودۀ اداری، جغرافیایی و تاریخی است که مرزهایشان با هم متفاوت‌اند، به این ترتیب که استان اداری اسکس درون استان جغرافیایی اسکس واقع شده است که خود، بخشی از استان تاریخی اسکس را تشکیل می‌دهد. استان اداری اسکس، با 465‘3 کم‌2 مساحت، به 12 بخش تقسیم می‌شود و مرکز آن شهر چِلمس‌فِرد است. استان جغرافیایی اسکس، با 674‘3 کم‌2 مساحت، افزون بر محدودۀ استان اداری اسکس، بخشهای اداری ساوث‌اِند ـ آن ـ سی و ثِرِک را نیز دربر دارد. استان تاریخی اسکس نیز سراسر استان جغرافیایی اسکس و نیز نواحی شرق رود لی، تا پیوستگاه آن با رود تمز در جنوب، و بخشهایی از لندن بزرگ را دربر می‌گیرد. گوشۀ جنوب غربی استان تاریخی اسکس در 1965م بخشی از حوزۀ اداری لندن بزرگ شد.
استان تاریخی اسکس ناحیه‌ای پست با کرانه‌هایی هموار است که جزیره‌ها و خلیجهای کوچک کِشَندی (جزرومدی) فراوانی دارند. پوشش انبوه جنگلی در زمینهای بیشتر رُسی این منطقه سبب شد که این زمینها تا عصر آهن به زمینهای کشاورزی تبدیل نشوند. حتى امروزه نیز زمینهایی که هرگز در آنها کشاورزی نشده، به‌صورت جنگل، به‌ویژه در اِپینگ فارِست، باقی مانده است.
در دوران رومیان، کُلچِستِر در این ناحیه تبدیل به یکی از چند مهاجرنشین رومی در بریتانیا شد. ساکسنها در سدۀ 5م به این ناحیه آمدند و سپس پادشاهی ساکسنهای شرقی را در آنجا بنیاد نهادند. نام کنونی اسکس ریشه در نام همین پادشاهی دارد. مسیحیت در سدۀ 7م وارد اسکس شد. این ناحیه در سدۀ 8م به زیر فرمان پادشاهی مِرشا رفت و در سدۀ 9م در دست دانمارکیها بود، تا اینکه در سدۀ 10م، ادوارد مِهتر، شاه آنگلوساکسن، آن را بازپس گرفت و از آن پس، اسکس تبدیل به یک اِرل‌نشین انگلیسی شد. در اواخر سده‌های میانه، کلچستر از مراکز مهم پارچه‌بافی بود.
امروزه بیشترِ استان جغرافیایی اسکس، به‌عنوان بخشی از منطقۀ مادرشهری که مرکز آن لندن است، در حال تبدیل شدن به نواحی صنعتی، مسکونی و تفریحی است و جمعیت آن نیز رو بـه افـزایش دارد. بـازار ـ شهرهـای تـاریخی اسکس و شهرهای جدید این استان، چون بَزِلدِن و هارلو، بخشی از صنایع سبک و نیز جمعیت فزایندۀ لندن را به خود جذب کرده‌اند. تأسیسات عظیم نفتی و یک نیروگاه هسته‌ای نیز در این استان ساخته شده است. با وجود نزدیکی اسکس به لندن، بیشتر جاهای این استان هنوز روستایی و کشاورزی است. کشت گستردۀ غلات در این استان نیازهای مراکز دام‌پروری پررونق آن را برآورده می‌کند. انواع میوه و سبزی نیز در این استان کشت می‌شود. صید صدف خوراکی هم در اسکس دارای اهمیت است.
شهر چلمس‌فرد که در مرکز این استان جای دارد، از مدتها پیش مرکز اداری استان و نیز اسقف‌نشین اسکس بوده است. سـاوث‌اند ـ آن ـ سی مهم‌تـرین تفـرجگاه ساحلی اسکس است. دانشگاه اسکس در کلچستر قرار دارد.
جمع‌ (برآورد 2005م) استان اداری: 000‘340‘1 تن؛ استان جغرافیایی: 900‘645‘1 تن.

مآخذ

EA, 2006;
EB, 2010;
ME, 2008.
بخش جغرافیا