اسکافی

اِسکافی \ eskāfi\ ، ابوالفضل جعفر بن محمود (268ق/ 881م)، وزیر دورۀ عباسی. از نسبت او پیداست که از اسکاف (ه‌ م) برخاسته است. اسکافی از علم و ادب دبیران بی‌بهره بود (ابن‌طقطقى،333-334؛صفدی، 153) و بیشتر، از راه گشاده‌دستی و اعطای هدایا دلهـا را با خویش نرم می‌داشت (نک‌ : ابن‌طقطقى، 334). گویا پشتیبانی ترکان، که دربار عباسی را زیر نفوذ خود داشتند، در به وزارت رسیدن او بی‌تأثیر نبوده است (نک‌ : صابی، 273؛ صفدی، همان‌جا). معتز، خلیفۀ عباسی، او را در 252ق از وزارت برکنار کرد و به تکریت فرستاد (ابن‌طقطقى، صفدی، همان‌جاها). اما، اسکافی یک‌بار دیگر در پایان خلافت معتز به وزارت رسید (طبری، 388؛ ابن‌طقطقى، 335).
هنگامی که مهتدی به خلافت رسید، اسکافی برای وی بیعت گرفت و همچنان در سِمَت وزارت باقی ماند (ابن‌طقطقى، 337)، ولی خلیفۀ جدید پس از مدتی او را از کار برکنار ساخت و به بغداد تبعید، و در آنجا زندانی کرد. (ذهبی، 537؛ صفدی، همان‌جا). این‌بار، ظاهراً دلیل برکناری اسکافی تمایلات شیعی او و اتهام وی و یارانش به مکاتبه با علویان خراسان و رساندن اخبار به ایشان بوده است (نک‌ : ابوالفرج، 67؛ صفدی، همان‌جا؛ قس: سامرایی، 86).

مآخذ

ابن‌طقطقى، محمد، الفخری، به‌کوشش هارتویگ درنبورگ، پاریس، 1895م؛
ابوالفرج اصفهانی، علی ‌بن حسین، الاغانی، مطبعة العامرة، بولاق، 1285ق (ب چ بیروت، 1390ق/ 1970م)، ج 20؛
ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، به‌کوشش شعیب ارنؤوط و صالح سمر، بیروت، 1405-1409ق/ 1985-1988م، ج 12؛
سامرایی، حسام قوام، المؤسسات الاداریة فی الدولة العباسیة، دمشق، 1391ق/ 1971م؛
صابی، محمد بن هلال، الهفوات النادرة، به‌کوشش صالح اشتر، دمشق، 1387ق/ 1967م؛
صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، به‌کوشش شکری فیصل، ویسبادن، 1401ق/ 1981م، ج 11؛
طبری، تاریخ، ج 3.

محمدمهدی مؤذن جامی (دبا)