اسعد پاشا توپتانی

اسعد پاشا توپتانی \ asˀad-pāšā toptāni\ (در آلبانیایی: اِسات پاشه توپتانی) (ح 1863-1920م/ ح 1281- 1338ق)، دولتمرد و فرمانده نظامی آلبانیایی. او در نخستین سالهای سدۀ 20م در سرنوشت این کشور نقشی چشمگیر، اما غالباً مخرب داشت.
اسعد در شهر تیرانا زاده شد. او که از خانوادۀ آلبانیایی ثروتمند و سرشناس توپتانی بود، در 1908م به جنبش اصلاح‌طلبانۀ تُرکهای جوان پیوست و در مجلس جدید عثمانی، که ثمرۀ انقلاب بدون خون‌ریزی آنها بود، نمایندۀ آلبانی شد. اسعد پاشا در جریان نخستین جنگ بالکان، فرماندهی نیروهای عثمانی را در اِشکودِر (اِسکوتاری) به عهده داشت، ولی شهر را به مونته‌نِگروییها تسلیم کرد (1913م). او در نخستین حکومت مستقل آلبانی، از سوی پرنس (شاهزاده) ویلهِلم تسو وید، فرمانروای این کشور، هم‌زمان به وزارت کشور و جنگ برگزیده شد و به امید رسیدن به فرمانروایی، به توطئه‌چینی پرداخت. اگرچه به‌سبب آشکار شدن نقشه‌هایش وادار شد کشور را ترک کند، نفوذ بسیارش سرانجام در 1914م موجب سقوط ویلهلم شد.
اسعد پاشا پس از خروج ویلهلم از آلبانی، قدرت را در دست گرفت و حکومت دیکتاتوری برقرار کرد. او در زمان حکومتش از یاری و پشتیبانی ایتالیا برخوردار بود. وی در جنگ جهانی اول از نیروهای اتریشی شکست خورد (1916م)، از کشور گریخت و در سالونیک (در یونان) به‌عنوان رئیس دولتِ در تبعید آلبانی، از سوی فرانسه به رسمیت شناخته شد. دانشجویی آلبانیایی در 1920م او را در پاریس به قتل رساند.

مآخذ

CE, 6th edition;
EB, 2010;
MEL (under «Essad Pascha Toptani»).
بخش تاریخ