اسدالله شیرازی

اسـداللهِ شـیـرازی \ asad-ol-lāh-e širāzi\ (د 1269ق/ 1853م)، خوش‌نویس نامدار قلم نستعلیق. او در دربار محمدشاه قاجار سمت «کاتب سرکاری» و لقب «کاتب السلطانی» داشت (بیانی، احوال و آثار...، 1/ 60-61).
اسدالله در شمار آن گروه از خوش‌نویسان سدۀ 13ق است که در کتابت به «نقل» (تقلید) از میرعماد سیفی حسنی قزوینی، خوش‌نویس نامدار سده‌های 10 و 11ق ایران، پرداخته‌اند. هرچند اسدالله در کار «نقل» از میر موفق بوده، و آثاری زیبا پدید آورده است، کتابتش به استواری خط استادان هم‌عصرش نیست (همان‌جا). شهرت اسدالله بیشتر مدیون شیوۀ «رنگه‌نویسی» اوست. گونه‌گونی رنگهایی که او در کتابت به کار برده است، در آثار خوش‌نویس دیگری نمی‌یابیم. اسدالله قطعات و گاه سیاه‌مشقهایش را با آب زر و سیم، سفیداب و دیگر رنگها نوشته است (همان‌جا؛ نیز یادداشتهای مؤلف).

نسخه‌ای از تحفة الملوک به صورت مرقع (آتابای، فهرست مرقعات...، 45-46؛ بیانی، همان، 1/ 63؛ یادداشتهای مؤلف)، نسخه‌ای از منطق الطیر عطار به قطع وزیری بزرگ (بیانی، فهرست...، 101-102، احوال و آثار، 1/ 62) و کتابت خواص السور بر حاشیۀ یک جلد قرآن کریم، که کتابت آن را به احمد نیریزی نسبت داده‌اند (همان، 4/ 20؛ آتابای، فهرست قرآنها...، 90-91)، از جملۀ آثار اوست.

مآخذ

آتابای، بدری، فهرست قرآنهای خطی کتابخانۀ سلطنتی، تهران، 1351ش؛
همو، فهرست مرقعات کتابخانۀ سلطنتی، تهران، 1353ش؛
بیانی، مهدی، احوال و آثار خوش‌نویسان، تهران، 1345-1358ش؛
همو، فهرست ناتمام تعدادی از کتب کتابخانۀ سلطنتی، تهران، 1346ش؛
نیز: یادداشتهای مؤلف.

محمدحسن سمسار (دبا)