اشكال امتناع ترجيح بدون مرجّح، و پيدايش ممكن بدون علّت و سبب مواجه مى‌شود.

اشكال ديگرى كه بر نظريه آقاى گنت يعنى نظريّه اختيارگرائى ساده‌[1] وارد است اينست كه معلوم نيست چرا تنها اراده را از قانون علّيت عمومى مستثنى مى‌كند، اگر بتوان اراده را معلول علّتى ندانست چرا نتوان همين سخن را درباره خود فعل فاعل روا دانست؟ اگر در پاسخ گفته شود كه بى‌علّت بودن فعل فاعل با آزادى سازگار نيست، چرا همين پاسخ درباره اراده و كيفيت محسوس باطنى همراه آن‌[2] روا نباشد؟

اشكال سومى نيز كه بر اين نظريه وارد است اين است كه بنابراين نظريه رابطه ميان انگيزه‌ها و محرّك‌هاى رفتار ارادى، با اراده انسان رابطه‌اى علّى نيست، و اينكه همين اندازه كه فعل در آگاهى فاعل، ارضا كننده انگيزه‌ها و محرك‌هاى پيشين باشد در پيدايش اراده و سپس پيدايش فعل ارادى كافى است، لكن در اينجا اين سؤال پيش مى‌آيد كه آگاهى فاعل به اينكه فعل ارضا كننده انگيزه‌ها و محرك‌هاى پيشين است چگونه به دست مى‌آيد؟ اگر در واقع ميان فعل و انگيزه‌ها و محرك‌هاى پيشين هيچگونه رابطه‌اى نباشد چگونه چنين آگاهى امكان‌پذير خواهد بود؟ و اگر چنين رابطه‌اى وجود دارد آيا واقعيت چنين ارتباطى ميان انگيزه‌ها از يكسو و ميان فعل از سوى ديگر، خود علّت پيدايش اراده در نفس فاعل نيست؟

ج. نظريه نفى جبر علّى‌[3]

اين نظريه را آقاى رابرت كين‌[4] مطرح كرده است، نامبرده در نوشتارى تحت عنوان‌[5] «راهى نوبراى حل يك مشكل باستانى»[6] به تفصيل به شرح نظريه جديد خود پرداخته است. ما در اينجا سعى مى‌كنيم مطالب او را در پاراگرافهاى ذيل خلاصه كنيم:

1. آزادى مورد بحث، آزادى اراده است كه مقصود از آن «قدرت فاعل است بر اينكه آخرين پديدآورنده فعل خويش- در تسلسل علل- باشد» اين نوع آزادى همان است كه با جبر سر

[1] .Simple Indeterm inism .

[2] .Actish Quality .

[3] .Causal Indete rminism .

[4] .Robert Kane .

[5] .Freewill ,chapter 51 .

[6]

. Freewill: New Direc tions For An Ancient Problem.