كرده، 4- شارع مقدّس آن زمين را مانند سرزمين عرفات، مشعر و منى‌ عبادتگاه قرار نداده باشد، 5- از زمينهايى نباشد كه حضرت رسول اكرم صلى الله عليه و آله آن را با جماعتى مقاطعه نموده- مانند موضع عقيق كه آن حضرت صلى الله عليه و آله آن را با بلال بن حارث مقاطعه فرموده بودند و ديگر اصحاب در آن تصرف ننمودند- و يا آن را به جهت مصلحت عامّه مسلمين اختصاص به چيزى داده باشند، مانند بقيع كه از نخلستانهاى مهاجرين بوده و به دستور پيغمبر براى چريدن حيوانات زكوى، صدقات و جزيه اختصاص يافته بود، 6- آباد كننده قصد تملّك داشته باشد، 7- حريم عمارت نباشد.

سوم- احكام مربوط به احياء زمينهاى مَوات:

1546- زمين مخروبه ويران شده‌اى كه مالك معلوم دارد، اگر مالك از آن إعراض كرده باشد، جائز است ديگرى آن را احياء و تملّك نمايد؛ اما اگر مالك از آن إعراض نكرده باشد ولى به خاطر نداشتن ابزار كار آن را كشت ننموده و يا آن را به صورت مَوات درآورده و به همان حال گذاشته تا مثلا گلّه‌اش از علف آن استفاده كند ويا بوته‌هاى آن را بفروشد، در اين صورت جائز نيست كسى آن را احياء كند و بدون اذن مالكش در آن تصرفّ نمايد، و اگر به حال مَوات در آمدن زمين به خاطر بى‌اعتنائى مالك بوده نه به سبب علتهاى مذكور، باز هم تصرف در آن بدون اذن مالك محل اشكال است.

1547- همانطور كه جائز است روستاهاى متروكه و شهرهاى قديمى كه اهالى آنها از بين رفته‌اند و بدون مالك افتاده‌اند را تملك نمود و آن را مزرعه يا مسكن و يا مورد بهره‌بردارى ديگرى قرار داد، همچنين جائز است كه مصالح ساختمانى كه در آنها باقيمانده را تملّك نمود.

1548- كسى كه مى‌خواهد زمينى را تحجير كند، مى‌تواند براى اين كار وكيل يا اجير بگيرد و در اين صورت حق اولويّتِ تحجير، متعلق به اوست نه به وكيل يا اجير؛ اما اگر كسى به نيابت از ديگرى زمينى را تحجير كند، ثبوت حق اولويّت براى منوبٌ‌عنه بعيد است.

چهارم- احكام مربوط به حريم:

1549- حريم بر چند قسم است: 1- حريم خانه، 2- حريم ديوار، 3- حريم شهر و ده، 4-