دوم- شروط مربوط به طرفين معامله:

1214- شروط مشتركه مربوط به طرفين معامله عبارتند از: 1- عقل، 2- بلوغ يا إشراف ولىّ، 3- قصد، 4- اختيار، 5- سفيه نباشند، 6- مُفلِس- ورشكسته- نباشند، 7- مالك تصرف در عوضين باشند. بطور خلاصه طرفين معامله بطورى كه در بخشهاى تصرف و تملك در اموال خاص بيان مى‌شود، نبايد محجور باشند، يعنى نبايد به يكى از عناوين پانزده‌گانه‌اى كه در بخش «حَجر» صفحه (232) ذكر شدند مبتلى‌ باشند.

اول- عقل:

1215- طرفين معامله بايد عاقل باشند؛ و معامله افراد ديوانه، به توضيحى كه در بخش «حجر» از فقره (1150) تا پايان فقره (1153) بيان شده جائز نيست.

دوم- بلوغ يا إشراف ولىّ:

1216- طرفين معامله هر دو بايد بالغ باشند؛ و اگر بالغ نيستند، ولىّ آنها بر معامله‌اى كه انجام مى‌دهند إشراف داشته باشد؛ و به توضيحى كه در بخش «حجر» صفحه 86 فقره (2) بيان گرديد، معامله با افراد نابالغ در اشياء خطيره جائز نيست.

1217- معامله نابالغ در اشياء خطيره و مهم جائز نيست، چه براى خود معامله كند و چه براى غير خود، حتّى نمى‌تواند براى كسى وكيل در انجام معامله اشياء خطيره شود.

1218- شخص نابالغى كه مميّز است، مى‌تواند صيغه معامله را جارى سازد.

1219- در معامله‌اى كه بين دو نفر بالغ انجام مى‌گيرد، شخص نابالغ مى‌تواند عوض و معوّض را به طرفين معامله برساند، هرچند مميّز نباشد، چون در حقيقت دو نفر بالغ با يكديگر معامله كرده‌اند؛ ولى بايد طرفين معامله يقين يا اطمينان داشته باشند كه شخص نابالغ عوض يا معوّض را به صاحب آن مى‌رساند.

1220- در مواردى كه معامله با نابالغ صحيح نيست، اگر كسى با او معامله كند- مثلًا چيزى از او بخرد يا چيزى به او بفروشد- چنانچه چيزى كه از او گرفته مال خود او باشد، بايد آن را به ولىّ او بدهد؛ و اگر مال فرد ديگر است، بايد آن را به صاحبش برگرداند يا از او رضايت بگيرد؛ و اگر صاحب آن را نمى‌شناسد و براى شناخت او هم وسيله‌اى ندارد، بايد چيزى را كه از آن بچه گرفته،