صورت ضرر يك رشته با منفعت رشته ديگر جبران مى‌شود.

پرداخت خمس درآمد كسب و تجارت و ملحقات آنها:

981- كسى كه شروع به تجارت و كسب و كار مى‌كند، هنگامى كه اولين درآمد خود را بدست آورد ابتداء سال خمسى او محسوب مى‌شود؛ و اگر بخواهد سال خمسى خود را تغيير بدهد- مثلًا بخواهد سال خمسى خود را كه شمسى است به سال قمرى تبديل كند يا بالعكس- اشكال ندارد، ولى اول بايد خمس موجودى خود را بپردازد و پس از آن سال خمسى خود را تغيير دهد.

نوع سوم- مَعدِن:[1]

982- اگر كسى از معادن طلا، نقره، سرب، مس، آهن، ذغال سنگ، ياقوت، زبرجد، فيروزه، عقيق، نفت، نمك، شوره، كبريت (گوگرد)، زَيبَق (جيوه)، قير، زاج، زرنيخ، سرمه و سائر معادن چيزى استخراج كند، در صورتى كه آنچه را استخراج كرده است به اندازه نصاب- كه مقدار آن بيان خواهد شد- باشد، بايد خمس آن را بپردازد.

983- نصاب معدن صد و پنج مثقال معمولى نقره سكّه‌دار يا بيست دينار طلا است، كه هر دينار يك مثقال شرعى و برابر با هجده نخود طلا مى‌باشد، بنابر اين اگر قيمت چيزى كه از معدن استخراج شده است بعد از كسر مخارجى كه براى استخراج و تصفيه آن صرف شده است به هر يك از دو مقدار مذكور- صد و پنج مثقال معمولى نقره سكّه‌دار يا بيست دينار طلا- برسد، بايد خمس باقيمانده آن پرداخت شود.

نوع چهارم- گنج:

گنج مالى است كه درون زمين يا درخت يا كوه و يا ديوار پنهان باشد و كسى آن را پيدا كند و طورى باشد كه مردم به آن گنج بگويند.

984- اگر انسان در جايى كه ملك كسى نيست گنجى كه به اندازه نصابى كه بيان خواهد شد پيدا كند، مالك آن مى‌شود و بايد خمس آن را بپردازد.

985- نصاب گنج مانند نصاب معدن صد و پنج مثقال معمولى نقره سكّه‌دار يا بيست دينار طلا است، كه هر دينار يك مثقال شرعى و برابر با هجده نخود طلا مى‌باشد، پس اگر كسى گنجى پيدا

[1] - در اين موارد توجه به فقره( 999) ضروريست.