سه مثقال معمولى- مثقال صيرَفى- است، كه اگر اين مقدار به نصاب اول اضافه شود، مالك بايد زكات تمام بيست و چهار مثقال شرعى- هجده مثقال معمولى- را از قرار يك چهلم «140» بدهد؛ و اگر كمتر از چهار مثقال شرعى به نصاب اول افزوده شود، فقط بايد زكات نصاب اول- بيست مثقال شرعى- را بدهد و زيادى آن زكات ندارد.

نصاب نقره:

926- نقره داراى دو نصاب است: 1- صد و پنج مثقال معمولى، كه هرگاه به اين حدّ برسد و سائر شرائط را هم دارا باشد، زكات آن يك چهلم «140»- كه معادل با دو مثقال و پانزده نخود است- مى‌باشد؛ و اگر به اين حدّ نرسد، زكات به آن تعلق نمى‌گيرد، 2- بيست و يك مثقال معمولى، كه هرگاه اين مقدار به نصاب اول- صد و پنج مثقال- افزوده شود، مالك آن بايد زكات همه صد و بيست و شش مثقال معمولى را پرداخت نمايد؛ و هرگاه كمتر از اين مقدار- بيست و يك مثقال معمولى- افزوده شود، فقط بايد زكات صد و پنج مثقال آن را بدهد، و مقدار اضافه زكات ندارد.

بنابر اين اگر كسى يك چهلم «140» تمام طلا و نقره‌هاى خود را بابت زكات بپردازد، زكاتى را كه بر او واجب بوده پرداخت نموده است، و گاهى هم بيشتر از مقدار واجب را پرداخت كرده است، مثلًا كسى كه صد و ده مثقال نقره دارد، اگر يك چهلم آن را بابت زكات بدهد، زكات صد و پنج مثقال آن را كه واجب بوده است پرداخت نموده، و مقدارى هم براى پنج مثقال آن كه زكاتش واجب نبوده پرداخت كرده است.

گروه سوم- شرائط خاصه وجوب زكات گندم و جو و خرما و كشمش:

927- اين شرائط عبارتند از: 1- گندم و جو دانه‌هاى آنها بسته و محكم شوند، و دانه‌هاى انگور غوره شوند، و رنگ خرما سرخ يا زرد گردد. 2- هركدام از آنها به حدّ نصاب رسيده باشند، بنابر اين پرداخت زكات گندم و جو و خرما وقتى واجب مى‌شود كه وزن آنها بعد از خشك شدن به حدّ نصاب برسد، و همچنين پرداخت زكاتى كه به غوره تعلق گرفته است وقتى واجب مى‌شود كه پس از تبديل شدن به انگور، خشك شده و كشمش يا مويز گردد و وزن آن به حدّ نصاب برسد.

928- اگر گندم و جو و خرما را بعد از تعلق زكات و پيش از خشك شدن آنها مصرف كنند،