امتها) خواهند شد. وقتى پيامبرى براى شان آمد جز تنفّر چيزى حاصل شان نگرديد (علت اين زيادت نفور) استكبار در زمين و حيله گرى و مكرورزى بود و مكر بد جزصاحبش را هلاك نخواهد كرد. آيا آنان سنت و طريقه گذشتگان را انتظار دارند فَلَنْ تَجِدَ لِسُنَّتِ اللَّهِ تَبْدِيلًا وَ لَنْ تَجِدَ لِسُنَّتِ اللَّهِ تَحْوِيلًا آيا اينان در زمين نگشته اند تا پايان گذشتگان پيش از خود را كه قوى تر از ايشان بوده اند، نگاه كنند (اراده) خدا را هيچ چيز در آسمانها و زمين جلوگيرى نمى تواند محققا او دانا و توانا مى باشد. (سوره فاطر 42 و 43)

آنچه از اين دو آيه و ما بعد اين دو آيه استنباط مى شود اينست كه مراد از سنت الهى كه تحول ناپذير و غير قابل تبديل است يكى همين قوانين (دستورهاى) زندگانى و ميوه هاى شيرين پيروى از آنها و پيامدهاى ناگوار ناديده گرفتن آنها مى باشد.

ممكن است اين استنباط نگارنده با اين ادعاى جمعى از صاحب نظران مواجه شود كه زندگانى بشر در تحول و تبدل است و ثباتى ندارد، و اين تحول و تبدل اگر از جهاتى تنزل و انحطاط شمرده شده، از جهات ديگر تكامل بوده و نتيجه همين تحول زندگانى انسان و خمود و سكون زندگانى حيوانات اين امر محسوس بوده كه حيوانات بر همان زندگانى چند صد هزار ساله يا چند ميليون ساله خود باقى مانده ولى زندگانى انسان ترقى حيرت انگيزى را خصوصا در سه چهار قرن اخير بدست آورده است و مسلما آينده عجيب تر از دوره فعلى آن مى باشد.

بنابراين زندگانى متحول و متغير نوعى و فردى انسان قوانين سيال و متبادل و متحولى را ايجاب مى كند تا مانع از ترقى او نگردد: