انداخته، مى‌آيد! خطاب مى‌رسد كه كى باقى مانده؟ عرض مى‌كند جز ملك الموت ديگرى باقى نمانده پس به او گفته مى‌شود بمير اى ملك الموت و او ميميرد!

ثم ياخذ الارض بيمينه و السماوات بيمينه و يقول أين الذين كانوا يدعون معى شريكا؟ أين الذين كانوا يجعلون معى الها آخر؟[1].

نكات قابل توجه در اين حديث:

1- مضمون اين حديث ظاهراً متعلق به نفخ اول در صور است، بلكه ديگر موردى جز نفخ اول به نظر نمى‌رسد و كسى هم آن را ادعا نكرده است.

2- كسانى كه در دو آيه متقدم قرآن مجيد از «فزع» و «صعق» استثناء شده بودند در اين حديث مشخص شده‌اند؛ كه عزرائيل، جبرائيل، ميكائيل و ملايكه حامل عرش مى‌باشند. ولى اين حديث صراحت دارد كه استثناى مذكور موقتى بوده نه دائمى. و بعبارت ديگر جمع بين اين حديث و استثناى قرآن مجيد اين است كه، جمعى به نفخ صور نمى‌ميرند نه اينكه مطلقاً نمى‌ميرند.

3- از حضرت اسرافيل (ع) هيچ ذكرى به ميان نيامده، كه خود تعجب آور و علت آن نامعلوم است! آيا اسرافيل به نفخ اولى خود در صور مرده است؟ يا اسم آان در اثر اشتباه يكى از راويان حديث يا ناسخ كتاب از قلم افتاده است؟ يا اينكه امام (ع) به جهتى عمداً اسم‌

[1] - ص 256- ج 3 فروع كافى نسخه كامپيوتر.