و طبيعت حيوان جنس.

6- الانسان وحده خجلان، و كل خجلان حيوان، فالانسان وحده حيوان.

صغرى و كبرى هردو روشن است و نتيجه غلط، زيرا همه انواع زنده جان زمينى و برى و هوايى و آبى حيوان هستند و حيوانيت اختصاص به انسان ندارد.

جواب اين است كه كبرى دو قضيه است، چون معناى" وحده" يعنى غير انسان حيوان نيست كه غلط است.

سبزوارى در لئالى نام اين سبب مغالطه را «جمع المسائل به يك مسأله» گذاشته است.

انتاج نتيجه از دو مقدمه قياس‌

انتاج صغرى و كبرى نتيجه را به چه گونه است، سبزوارى در لئالى منتظمه خود، سه نظريه را در جواب اين سوال چنين بيان مى‌دارد:

و هل الانتاج بتوليد، بنائا على الأفعال التوليدية التى يقول بها المعتزلة. زيرا دو مقدمه صغرى و كبرى، توليد كننده نتيجه مى‌باشد، مانند توليد حركت دست حركت كليد و قلم را.

و يا به مجرد توافى و معيت است، هيچ گونه عليتى در جهان ممكنات وجود ندارد، و اين جريان عادت واجب الوجود است كه اراده نافذه او حركت قلم و كليد را در موقع حركت انگشتان ايجاد مى‌كند، بدون اين كه حركت انگشتان هيچ تأثير توليدى و اعدادى داشته باشد و هم چنين برودت برف و حرارت و احراق آتش و ساير پديده هاى طبيعى و أعمال اختيارى.

و اين نظريه جبرى اشاعره است كه نه احكام عقل عملى (حسن و قبح عقلى) را مى‌پذيرند و نه احكام عقل نظرى راكه يكى از آن ها قانون عليت است.