(ص) بمردى كه از لاى در بعضى از اطاقهاى آنحضرت نگاه ميكرد فرمود اگر نزديكت ميبودم چشمت را ميكندم.

در يك روايت ديگر راوى بامام عرض ميكند كه چنين كارى براى ما هم جايز است امام ميفرمايد ويحك (ويلك) من ميگويم پيغمبر (ص) اين كار را كرد تو ميگوئى براى ما هم جايز است![1]

درين جا بپاره‌اى از فروع اشاره ميكنيم.

1- اگر يقين كند كه دفاع تأثير ندارد و بهرحال قتل يا منكر ديگر واقع ميشود دفاع واجب نيست.

2- اگر در مقام دفاع از جان و عرض و ناموس، مهاجم را بكشد كار بدى نكرده و حتى خون مهاجم ديه ندارد بلكه اگر مهاجم ضررى رسا- نيده است ميشود از تركه او تاوان آنرا گرفت.

3- از روايات اخير استفاده ميشود كه در مقام دفاع از زن و فرزند ميشود مهاجم را كشت، و كندن چشم هم بر حال دفاع حمل ميشود.

4- دفاع از مال شخصى هرچند واجب نيست ولى جايز است و مى تواند مهاجم را در مقام دفاع بكشد ولى قتال و پايدارى براى مال خود و يا مال واجب الحفظ ديگران تا تلف جان خود جايز نيست زيرا حفظ جان واجب است و حفظ مال واجب نيست (مگر بعنوان اسراف محرم) روايتى كه ميگويد كسيكه براى مالش كشته شود شهيد است بر فرضى حمل ميشود كه از اول علم بكشته شدن نداشته و حتى گمان بآن نيز نداشته است ولى بر خلاف انتظار كشته ميشود.

5- به مشكل بتوان قبول كرد كه وجوب دفاع از جان و آبروى ديگران نيز تا هلاكت جان واجب و حتى جايز باشد چون حفظ جان مهم است و در فرض حفظ جان ديگر ادله نفى حرج و عسر وجوب دفاع را از بين‌

[1] به ص 48 ج 19 وسايل مراجعه شود و بحث آن در ص 6 تا ص 9 ج 2 حدود الشريعه چاب دوم مذكور است. ذيل روايت يك قاعده كلى را اثبات مى‌دارد و آن اينكه هركارى كه پيامبر كرده باشد براى ديگران هم قايلت اتباع است مگر اينكه دليل خاصى بر اختصاص آن كار به آن حضرت دلالت كند. لَكُمْ فِي رَسُولِ اللَّهِ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ