است (يعنى مركّب از مشيّت تكوينى متعلق بمقدمات خواست انسان مانند وجود و عقل و قدرت و سلامتى و غيره و مشيّت تشريعى كه عبارت از امر به ايمان آوردن و ديانت باشد)

2- ممكن خطاب بكفار باشد يعنى شما به اختيار خود مسلمان نمى‌شويد مگر اينكه خداوند بخواهد شما را جبرا به اسلام داخل كند (ولى خداوند چنين اجبارى در امر دين ندارد)

3- شما اسلام را نمى‌خواهيد مگر اينكه خدا بخواهد بشما لطف كند.

4- هيچ كسى بدون خواست الهى خواهش دخول در دين را ندارد چون او مى‌خواهد پس، خواست شما حتمى مى‌شود (قول مجبره)

بحث علمى و اعتقادى‌

در اين بحث مراد ما از اراده و مشيّت يك معناى واحد است.

(فصل اول) اراده بر دو قسم است.

اراده تشريعى‌

اراده تكوينى‌

اراده تشريعى يعنى قصد و خواست يك كار از غير، توسط اراده و اختيار آن غير است و قهرا اين اراده بمعناى تكليف (امر و نهى) خواهد بود و چون اين اراده به فعل اختيارى تعلق مى‌گيرد قهرا تخلف مراد[1] از اراده حتى اگر اراده خداوند باشد ممكن است و لذا كفّار و فسّاق نافرمانى مى‌كنند.

اراده تكوينى به فعل خود مريد تعلق مى‌گيرد و لذا تخلف مراد از اراده معقول نيست مگر اينكه مزاحم قوى‌ترى فرض شود كه اراده را از تاثير در

[1] - مقصود از مراد متعلق اراده است كه فعل غير باشد و امّا تكليف كه مراد اصلى اراده است از اراده تخلف نمى‌كند( دقت كنيد)