خود به حدّى نهايى نرسيده باشند و يا در تكامل معنوى خودبجايى نرسيده باشند، همه از بين مى‌روند و تا موقعى به آن حالت باقى مى‌ماند كه قيامت حادث شود، وقتى‌كه قيامت برپا شود آنان دوباره براى حساب قيامت محشور مى‌شوند.

نظريه شيخ مفيد عليه الرحمة، تقريباً مخالف نظريه مشهور دانشمندان مى‌باشد؛ ولى يك روايت صحيح السند، راجع به سؤال قبر از حضرت امام باقر (ع) نقل شده است و مى‌فرمايد:

«لَا يسْأَلُ فِى الْقَبْرِ إِلّا مَنْ مَحَضَ الْإِيمَانَ مَحْضاً أَوْ مَحَضَ الْكُفْرَ مَحْضاً وَ الْآخَرُونَ يلْهَوْنَ عَنْهُمْ»

پرسيده نمى‌شود در قبر، مگر از كسى‌كه محض ايمان باشد، يا محض كفر، در قبر از آنانى‌كه در حدّ متوسط قرار دارند غفلت مى‌شود، تا روز قيامت از آنان سؤال شود.[1] در عالم برزخ كسانى باقى مى‌مانند كه روح بسيار قوى داشته باشد و در هنگامى‌كه روح از بدن انسان خارج مى‌شود، به مرحله كمال رسيده باشد. هم‌چنين كسانى در حيات برزخى باقى مى‌مانند كه به كفر مطلق رسيده باشند، حيات برزخى چه قدر طول مى‌كشد كسى نمى‌داند و قرآن مجيد اين موضوع را به اقسام گوناگون بيان كرده است و هرچند ممكن است اين موضوع باعث تضعيف افكار عده‌اى زيادى بشود، مثلًا از بعض پاره‌اى آيات قرآن، نفس زندگى برزخى براى كفار ثابت مى‌شود، از اين نيز اگر بگذريم، آن‌چه‌كه از آيات قرآن استفاده مى‌شود، عالم برزخ براى دو دسته ثابت شده است.

سردمداران كفر در برزخ‌

دسته اول: آل‌فرعون، سردم‌داران كفر و الحاد كه مى‌گفت: «أَنَا رَبُّكُمُ الْأَعْلى‌»[2] من پروردگار برتر شما هستم. قرآن كريم مى‌فرمايد: «وَ حاقَ بِآلِ فِرْعَوْنَ سُوءُ الْعَذابِ‌[3] عذاب سخت فرعونيان را فرا گرفت. «النَّارُ يُعْرَضُونَ عَلَيْها غُدُوًّا وَ عَشِيًّا وَ يَوْمَ تَقُومُ السَّاعَةُ أَدْخِلُوا

[1] - كافى/ جلد 3، صفحه 235، باب المسأله فى القبر و من يسأل و من لا يسأل، حديث 8.

[2] - نازعات/ آيه 24

[3] - غافر/ آيه 45