يُغَيِّرُوا ما بِأَنْفُسِهِمْ وَ إِذا أَرادَ اللَّهُ بِقَوْمٍ سُوْءاً فَلا مَرَدَّ لَهُ» خداوند سر نوشت هيچ جامعه را تغيير نمى‌دهد، مگر اين‌كه خودآن جامعه، تغييراتى را در خود ايجاد كنند، آيه مباركه مربوط به اجتماع مى‌شود. در مورد تذكيه فردى، قرآن مجيد مى‌فرمايد: «قَدْ أَفْلَحَ مَنْ زَكَّاها» هركس خودش را تذكيه كرد رستگار مى‌شود «وَ قَدْ خابَ مَنْ دَسَّاها»[1] هركس‌كه به نفس خود خيانت كرد بدبخت و بيچاره مى‌شود، اين آيات مباركه، مربوط به أثر فردى مى‌شود. امّا آيه مباركه، «إِنَّ اللَّهَ لا يُغَيِّرُ ما بِقَوْمٍ حَتَّى يُغَيِّرُوا ما بِأَنْفُسِهِمْ وَ إِذا أَرادَ اللَّهُ بِقَوْمٍ سُوْءاً فَلا مَرَدَّ لَهُ» به فرد مربوط نمى‌شود، بلكه زنگ خطرى براى اجتماع است؛ يعنى هر بدبختى و هر مصيبتى‌كه دامن‌گير يك ملت مى‌شود، تا خودآنان براى رفع بدبختى و مصيبت خود اقدام نكنند، همچنان به آن مصيبت و بدبختى باقى مى‌مانند. دفع بدبختى‌هاى اجتماعى نياز به تذكيه اجتماعى دارد و بدون تذكيه اجتماعى بدبختى از اجتماع بر طرف نمى‌شود.

فوايد خود شناسى‌

آن‌چه‌كه از آيه مباركه استنباط مى‌شود خود شناسى است، ما بايد ابتداء خود را بشناسيم و به خود مراجعه كنيم، تا خود را نشناسيم و تا ما به حقيقت و جود خود پى‌نبريم وضع ما خوب نمى‌شود «" نَسُوا اللَّهَ فَأَنْساهُمْ أَنْفُسَهُمْ» «وَ لا تَكُونُوا كَالَّذِينَ نَسُوا اللَّهَ فَأَنْساهُمْ أَنْفُسَهُمْ أُولئِكَ هُمُ الْفاسِقُونَ» كسانى‌كه خدا را فراموش كردند، خدا خودشان را از ياد خودشان برد، ما بايد به ياد خود بيفتيم، به ياد خود افتادن در واقع اين است كه توسط وجود خود، خدا را درست بشناسيم و هميشه به ياد او باشيم؛ زيرا خداست كه در تمام موارد انسان را يارى مى‌كند.

[1] - شمس/ آيه 9- 10