چشم ايشان ميآرايد تا تكذيب تو ميكنند وَ لَهُمْ‌ و مر ايشان راست يعنى ابليس و متابعان او را عَذابٌ أَلِيمٌ‌ عذابى دردناك در قيامت بعد از آن بيان اقامه حجت و ازاله علت ميكند بقوله‌ وَ ما أَنْزَلْنا عَلَيْكَ الْكِتابَ‌ و نفرستاديم بر تو قرآن را إِلَّا لِتُبَيِّنَ‌ مگر براى آنكه بيان كنى و روشن گردانى‌ لَهُمُ‌ براى مردمان‌ الَّذِي اخْتَلَفُوا آن چيزى را كه اختلاف كردند فِيهِ‌ در آن از امر توحيد و احوال معاد وَ هُدىً وَ رَحْمَةً معطوفست بر محل لتبين يعنى نفرستاديم بر تو كتاب را مگر بجهة راه نمودن بحق و براى رحمت يعنى تا سبب رحمة و نعمت دارين باشد لِقَوْمٍ يُؤْمِنُونَ‌ مر گروهى را كه بگروند بر آن بعد از آن اخبار ميفرمايد از انعام و افضال خود بر بندگان لقوله‌ وَ اللَّهُ أَنْزَلَ‌ و خدا فرستاد مِنَ السَّماءِ ماءً از آسمان آبى را فَأَحْيا بِهِ الْأَرْضَ‌ پس زنده گردانيد بآن آب زمين را بَعْدَ مَوْتِها پس از مردگى آن يعنى بباران تازه گردانيد زمين را بانواع نبات بعد از پژمردگى آن و گفته‌اند كه فرستاد از آسمان قرآن را كه سبب حياة مؤمنانست پس زنده گردانيد بآن دلهاى مرده را إِنَّ فِي ذلِكَ‌ بدرستى كه در اين چه مذكور شد لَآيَةً هر آينه نشانه‌ايست آشكار لِقَوْمٍ يَسْمَعُونَ‌ مر گروهى را كه بشنويد بگوش تدبر و استماع كنند بسمع انصاف و نيز در بيان دلايل توحيد و عجايب صنع و بدايع حكمة خود ميفرمايد كه‌ وَ إِنَّ لَكُمْ‌ و بدرستى كه مر شما راست‌ فِي الْأَنْعامِ‌ در وجود چهارپايان‌ لَعِبْرَةً دلالتى كه بر آن عبور كنيد از جهل بعلم و عبرت گيريد از آن استينافست براى تفصيل اعتبار نُسْقِيكُمْ‌ ميآشامانيم شما را مِمَّا فِي بُطُونِهِ‌ بعضى از آنچه در شكمهاى ذوات الالبانست از جنس نعم‌ مِنْ بَيْنِ فَرْثٍ وَ دَمٍ‌ از ميان سرگين و خون من بيانيه است متعلق به نسقيكم يعنى ميآشامانيم شما را از ميان فرث و دم‌ لَبَناً خالِصاً شيرى پاك از لون دم و رائحه فرث‌ سائِغاً لِلشَّارِبِينَ‌ گوارنده و خوشگوار مر آشامنده‌گان را و بدانكه تذكير و توحيد ضمير در بطونه باعتبار لفظ است و تأنيث آن در سوره المؤمنين باعتبار معنى چه انعام اسم جمع است و لهذا سيبويه آن را در باب مفردات ذكر كرده و اكياس و اخلاق نيز از اين قبيل است كما يقال ثواب اكياس و كسى كه قائل است كه آن جمع نعم است ضمير را راجع به بعضى ميدارد زيرا كه لبن بعضى از ما فى البطونست نه همه آن و بدانكه لبن مخلوق ميشود از بعضى از اجزاى دم كه‌