كه قرانست و اين هفت بهتر است از آن هفت قافله مراد هفت آية فاتحه است و گفته‌اند مراد هفت سوره است از اول قرآن كه سبع طوال گويند كه سابع آن سوره انفال است و توبه چه اين هر دو در حكم سوره واحداند و لهذا به بسمله فاصله نشده‌اند يا حواميم سبعه كه عرايس قرآن‌اند و قرآن را مثانى گفته بجهت آنكه احكام و قصص در و مثنى شده يعنى تكرار يافته و در انوار گفته كه من المثانى بيان سبع است يعنى هفت آيه كه آن مثانيست و بنا بر اين مراد فاتحه باشد و تكرار آن از حيثيت قراءة آنست در نماز دو بار و يا الفاظ و يا مواعظ آن مثنى است و مثنى عليه است ببلاغت و اعجاز و يا به اعتبار كثرت صفات عظمى و اسماء حسنى او سبحانه در آن و اگر مراد از آن قرآن يا همه كتب الهى باشد هم چنان كه قول بعضى است پس من براى تبعيض خواهد بود و اكابر صحابه از رسول روايت كرده‌اند كه‌ الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعالَمِينَ‌ تا آخر هفت ايتست و بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ‌ يكى از آن آيات است و آن سبع المثانى و ام القرآن و فاتحة الكتابست و از ابى بن كعب روايتست كه رسول فرمود كه بدان خدا كه جان من در قبضه فرمان او است كه حقتعالى در تورية و انجيل و زبور و قران هيچ سوره از اين فاضلتر نفرستاده كه تو قرائت كردى و من فاتحه را بر رسول خوانده بودم بعد از آن فرمود كه اين سبع مثانى و قرآن عظيم است كه مرا داده و اگر اين سوره را فضل نبودى حقتعالى آن را در مقابل قران نگردانيدى و نگفتى‌ وَ لَقَدْ آتَيْناكَ سَبْعاً مِنَ الْمَثانِي‌ وَ الْقُرْآنَ الْعَظِيمَ‌ يعنى داديم تو را فاتحه الكتاب و قران بزرگوار و اتصاف قرآن بعظمت جهت مبالغه است در كمال عظم سوره فاتحه كه در مقابل آن واقع شده و اين از قبيل عطف عام است بر خاص در انوار آورده كه مراد بسبع مثانى فاتحه است يا سور طوال پس اين از عطف كلست بر بعض يا عطف عام بر خاص و قول اصح و اكثر مراد از آن فاتحة الكتابست عبادة بن صامت از رسول (ص) روايت كرده كه فاتحه عوض همه قرآنست و هيچ سوره عوض آن نيست و از اينجا است كه همه قران را در يك ركعت نماز بخوانند روا نباشد و اگر فاتحه را تنها خوانند صحيح باشد و گويند تسميه آن بمثانى جهت آنست كه نصفى در بيان صفات خالق است و نصفى در حق مخلوق هم چنان كه در حديث قدسى وارد شده كه‌

قسمت الصلاة بينى و بين عبدى نصفها لى و نصفها لعبدى‌

و يا آنكه دو بار نازل شده يك بار در مكه و بار ديگر در مدينه بجهت آنكه در حينى كه هفت كاروان متعاقب با امتعه و جواهر بيشمار بمدينه آمدند و چنان كه دانسته مسلمانان تمنا كردند كه كاش اين اموال از آن ما بودى تا در راه خدا صدقه مى‌كرديم جبرئيل نازل شد و يك بار ديگر انزال اين سوره فرمود و در مجمع گفته كه بروايت موثوقه از امير المؤمنين (ع) و ابن عباس و حسن و ابو العاليه و سعيد بن جبير و ابراهيم و مجاهد و قتاده مراد بسبع مثانى فاتحة الكتاب است و از ابو عبد اللَّه و ابو جعفر عليهم السلام نيز اين روايت ماثور است حاصل كه حقتعالى بعد از تمناى اصحاب به اموال كاروانيان بنى قريظه و بنى نضير انزال اين آيه فرمود