است و تفصيل اين قصه در سورة الاعراف و سورة هود مذكور شد إِنَّ فِي ذلِكَ‌ بدرستى كه در هلاك كردن ما قوم لوط را لَآياتٍ‌ هر آينه نشانهاست براى عبرت‌ لِلْمُتَوَسِّمِينَ‌ مر خداوندان توسم و فراست را كه بفطانت در نگرند و حقيقة ايشان را بسمات آن و علامات بشناسند و بتفكر در آن عبرت گيرند و فراسة از صفات مؤمنانست چنان كه در حديث آمده كه‌

اتقوا فراسة المؤمن فانه ينظر بنور اللَّه‌

و نيز فرموده كه‌

ان للَّه عباد ليعرفون الناس بالتوسم‌

و بعد از آن اين آيه را تلاوت فرموده و مرويست از ابى عبد اللَّه (ع) كه‌

نحن المتوسمون‌

وَ إِنَّها و بدرستى كه شهرستانهاى مؤتفكه‌ لَبِسَبِيلٍ مُقِيمٍ‌ براه دايم السلوكست يعنى براهى كه قافله‌ها ميروند و آثار آن را مى‌بينند إِنَّ فِي ذلِكَ‌ بدرستى كه در آنچه ياد كرديم‌ لَآيَةً لِلْمُؤْمِنِينَ‌ هر آينه نشانه‌ايست گرويدگان را بر قدرت ربانى تخصيص مؤمنان بجهت آنست كه ايشان منتفع ميشوند نه غير ايشان‌ وَ إِنْ كانَ‌ و بدرستى كه بودند أَصْحابُ الْأَيْكَةِ يارانى كه يعنى قوم شعيب‌ لَظالِمِينَ‌ ستم كارانى كه درختان بسيار و درهم رفته را گويند و بلد ايشان را باعتبار اينكه در ميان بيشه‌ها و مرغزارها بود ايكه ميگفتند و شعيب باهل بابل و باهل ايكه مبعوث بود اهل مدين تكذيب وى نموده بصيحه هلاك شدند چنانچه در سوره هود گذشت و اصحاب ايكه نيز نافرمانى كردند فَانْتَقَمْنا مِنْهُمْ‌ پس انتقام كشيديم از ايشان بعذاب‌ يَوْمِ الظُّلَّةِ و آن در سوره شعرا مذكور خواهد شد وَ إِنَّهُما و بدرستى كه سدوم و ايكه و يا ايكه و مدين‌ لَبِإِمامٍ مُبِينٍ‌ براه روشن و هويداست كه مردم ميگذرند و ميبينند امام اسم ما يؤتم به است و تسميه طريق بآن باعتبار آنست كه طريق ما يؤتم به است برسيدن بسر حد مقصود

وَ لَقَدْ كَذَّبَ‌ و بدرستى كه تكذيب نمودند أَصْحابُ الْحِجْرِ اهل ديار حجر يعنى ثمود الْمُرْسَلِينَ‌ فرستادگان يعنى صالح را و تكذيب يكى از رسل تكذيب جميع رسل است و ميشايد كه مراد به مرسلين صالح باشد و هر كه با او بوده از مؤمنان حجر واديست ميان مدينه و شام كه در آن ساكن ميبودند وَ آتَيْناهُمْ‌ و داديم ما ثمود را آياتِنا آيتهاى كتاب خود را كه بر نبى ايشان منزل بوده و چون صالح را كتاب منزل معلوم نيست اكثر مفسران آيات را بر معجزات حمل كرده و خروج ناقه از سنگ معجزه‌ايست مشتمل بر بسيارى از غرايب چون بزرگى خلقت كه هرگز شترى بعظمة او نبوده و زادن او بعد از خروج بسيارى شير كه همه نمود را كافى بود و بسر چاه آب آمدن در روز نوبت و