اصحاب سرّ رسول خدا صلى الله عليه و آله و ياران امير مؤمنان عليه السلام)[1] و سعيد بن عاص كه از جنگ ارمنستان باز مى‌گشتند، خود ديدند كه مردم هر شهرى قرآن را با قرائتى مى‌خوانند و قرائت خود را از ديگر قرائت‌ها برتر مى‌دانند. از اين رو، از عثمان خواستند براى جلوگيرى از اختلاف، چاره‌اى بينديشد.[2] منشأ اين قرائت‌ها، مصحف‌هايى بودند كه برخى صحابه جمع‌آورى كرده بودند و با توجه به اعتبار و جايگاه اجتماعىِ گردآورندگان آنها، در ميان مسلمانان جايگاهى ويژه پيدا كرده بودند.[3] از اين رو عثمان پس‌از مشورت با صحابه برجسته، چاره كار را در اين ديد كه مصحف واحدى تهيه و نسخه‌بردارى كند و در اختيار مسلمانان قرار دهد و فرمان داد قرآنى را كه به دستور ابو بكر نوشته شده بود، از حفصه دختر عمر به امانت گرفتند. ابتدا گروهى مركّب از: زيد بن ثابت، عبداللَّه بن زبير، سعيد بن عاص و عبد الرحمن بن‌حارث بن‌هشام را مأمور كرد تا نسخه‌هاى قرآن را بنويسند. عثمان دستور داد كه هرگاه اين گروه، اختلافى پيدا كردند، مورد اختلاف را به زبان قريش بنويسند. سپس با توجه به برخى اعتراضات، هفت نفر ديگر را به آنها افزود و رياست آنها را به ابىّ بن كعب سپرد. برخى گزارش‌ها نشان مى‌دهند كه اين انجمن، مصحف ابوبكر را اساس كار خود قرار داد؛ امّا از بررسى مصحف‌ابَى و مقابله آنها با نوشته‌هاى بر جا مانده از زمان پيامبر خدا نيز غافل نماند و همين روش، راز موفقيت عثمان در توحيد مصاحف بود.[4] برخى با استناد به قراين و شواهدى نه چندان استوار، ادّعا كرده‌اند كه گروه توحيد مصاحف، مصحف امام على عليه السلام را اساس كار خود قرار دادند[5] و على عليه السلام نسخه‌اى از قرآن در اختيار داشته كه به فرمان پيامبر صلى الله عليه و آله برخلاف ترتيب نزول،

[1]. اختيار معرفة الرجال: ج 1 ص 159.

[2]. المقنع: ص 6؛ الإتقان فى علوم القرآن: ج 1 ص 159.

[3]. المحرر الوجيز: ج 1 ص 49.

[4]. تاريخ قرآن، راميار: ص 421.

[5]. تدوين القرآن: ص 336- 338.