صاحب‌نظران و از جمله راغب در مفردات اضافه مى‌كند كه «عزّت حالتى در انسان است كه نمى‌گذارد مغلوب شود».[1]

بر اين اساس «عزّت نفس» توانمندى يا توانى است كه اگر فردى آن را در درون خود بيابد و احساس كند، خود را از اظهار ذلّت، نياز و وادادگى در برابر ديگران نگاه مى‌دارد.

كاربردشناسى عزّت در قرآن و حديث‌

واژه «عزّت» در متون دينى به چند معنا از جمله «صلابت» و «قاهريت»،[2] «غلبه»،[3] «نادرى» و «نايافتنى»[4] و نيز در مطلق «صعوبت و سختى»[5] و «غيرت و حميّت»[6] به كار رفته است اما در اغلب موارد، «عزّت» به معناى «توانمندِ هميشه پيروز» است.[7] به همين دليل، عزيز واقعى و توانمند هميشه پيروز و شكست‌ناپذير، فقط خداست؛ كسى كه عزّتش اصيل است و آن را از ديگرى نگرفته است. اين حقيقت موجب شده است كه خداى متعال، تمام عزّت را به ذات مقدس خود اختصاص دهد و فرمايد: «هر كه عزّت بخواهد، بداند همه عزّت از آنِ خداست».[8]

[1]. مفردات الفاظ القرآن؛ لسان العرب: واژه« العزّة»:« العزة حالة مانعة للانسان من أن يُغلَب».

[2]. مانند: يوسف، آيات 78 و 88: يا أَيُّهَا الْعَزِيزُ ....

[3]. مانند: ص: 23: وَ عَزَّنِي فِي الْخِطابِ.

[4]. مانند: فصلت: 41: وَ إِنَّهُ لَكِتابٌ عَزِيزٌ.

[5]. مانند: توبه: 128: عَزِيزٌ عَلَيْهِ ما عَنِتُّمْ.

[6]. مانند: ص: 2: بَلِ الَّذِينَ كَفَرُوا فِي عِزَّةٍ وَ شِقاقٍ.

[7]. الجوهر الثمين فى تفسير الكتاب المبين، ج 6، ص 222.

[8]. فاطر: 10: مَنْ كانَ يُرِيدُ الْعِزَّةَ فَلِلَّهِ الْعِزَّةُ جَمِيعاً.