در قرآن كريم «عفو» از صفات بارز خداوندى دانسته شده است اما در آيات متعدد ديگر، فضيلتى اخلاقى براى انسان در نظر گرفته و تلبّس به آن را به مؤمنان توصيه كرده است. در اين نوشتار، صفت اخلاقى عفو براى انسان را مطرح و بحث درباره عفو پروردگار را به جاى خود موكول مى‌كنيم.

تفاوت «عفو» و «صفح»

فَاعْفُوا وَ اصْفَحُوا حَتَّى يَأْتِيَ اللَّهُ بِأَمْرِهِ.[1]

«صفح» را به معناى «پهنا و روى هر چيزى» دانسته‌اند لذا به سطح كاغذ «صفحه» مى‌گويند چون پهناى آن است.[2] معناى صفح «ترك كردن و منصرف شدن» است لذا «صَفَحتُ عَن فلانٍ» به معناى «از گناه فلانى چشم‌پوشى كردم» است.[3]

در تفاوت معنايى «عفو» و «صفح» گفته شده است كه صفح، يك مرتبه برتر و بليغ‌تر از عفو است؛[4] زيرا در عفو، شماتت و مذمّت زبانى نفى نشده است اما در صفح، علاوه بر بخشش خطا، به خطاكار روى خوش نشان داده مى‌شود و در واقع، خطاى او فراموش مى‌شود و هيچ نوع شماتتى نسبت به او انجام نمى‌شود. پس معناى صفح عبارت است از: روى خوش نشان دادن به خطاكار؛ يعنى علاوه بر اين كه او را عفو كردم، به او روى خوش هم نشان دادم، يا اين كه صفحه روى او را ديدم‌

[1]. بقره: 109.

[2]. ر. ك: العين، ج 3، ص 122.

[3]. ر. ك: الصحاح، ج 1، ص 382؛ العين، ج 3، ص 122.

[4]. ر. ك: فروق اللغة، ص 362.