شكل‌گيرى آن، راه رسيدن به نشاط، هموار مى‌گردد. آن هنگام كه انسان از خواب، بيدار مى‌شود، احساس‌هاى مختلفى دارد. گاهى سرِحال و قِبراق است و گاهى بى‌حال و دل‌مُرده است. بايد از خودمان بپرسيم كه: چه عاملى باعث اين گونه حالت‌هاى مختلف مى‌شود؟

پيامبر خدا، در تبيين نشاط صبحگاهى، آن را برخاسته از سه عامل به هم پيوسته مى‌داند. ايشان مى‌فرمايد: آن هنگام كه انسان به خواب مى‌رود، شيطان، سه مانع در بيدار شدن او، قرار مى‌دهد و با برطرف شدن هر يك از اين موانع، فرد يك گام به سمت نشاط، قدم بر مى‌دارد.

پيامبر (ص) مى‌فرمايد:

يعقد الشيطان على قافية رأس أحدكم إذا هو نام ثلاث عقد. يضرب كلّ عقدة عليك ليل طويل فارقد فإنّ استيقظ فذكر الله انحلت عقدة فإنّ توضّأ انحلت عقدة فَإنّ صلّى انحلت عقدة، فاصبح نشيطاً طيب النفس وإلّا أصبح خبيث النفس كسلان.[1]

آن گاه كه انسان مى‌خوابد، شيطان، سه گِره در سر انسان، ايجاد مى‌كند و در طول خواب، ندا مى‌دهد كه: بر تو، شبى دراز گذشت. برخيز! اگر برخاست و ذكر خدا گفت، يك گِره، باز مى‌شود. اگر وضو گرفت، گِرهى ديگر گشوده مى‌شود و اگر نماز خوانْد، گره سوم باز مى‌شود كه در اين صورت، صبح را با نشاط و رضايت خاطر، آغاز مى‌كند؛ و گر نه، صبح را كسالت‌آور و با خاطرى آشفته، آغاز خواهد كرد.

همان گونه كه ملاحظه مى‌شود، خواب طولانى، خود به خود، كسالت مى‌آورد؛ ولى در مقابل آن، خواب مناسب و بيدارى به‌موقع و طى‌

[1]. صحيح البخارى، ج 1، ص 383، ح 1091.