بر اين، احساس كمبودى‌اى كه بخشيده شده در خود مى‌يابد، به اندازه كافى بر او فشار مى‌آورد و منت‌گذارى مى‌تواند او را تا سقوط پايين بكشد و زمينه را براى طغيان او فراهم آورد.

قرآن كريم در آيات متعدّد، احسان و انفاق مؤمنان را به نفع خودشان مى‌داند و باب امتنان را از ابتدا مى‌بندد.[1] بر اين اساس، اگر قرار بر امتنان باشد، كسى كه سزاوار است منّت بگذارد، دريافت كننده بخشش است، نه بخشنده.

همانگونه كه اشاره شد، يكى از پيامدهاى بخشش و گشاده‌دستى، نه تنها استمرار و تعميق دوستى برادران ايمانى است، بلكه از دشمنى دشمنان و بدخواهان مى‌كاهد و آنان را از بدگويى او منصرف مى‌سازد و در نتيجه، انسان بخشنده را از نيش زبان و قلم و رفتارشان در امان مى‌دارد.

5. وفادارى‌

آيا تا به حال پيش آمده است كه دوستى و محبّت خود را در عمل، به نزديكان خود ثابت كرده باشيم؟ آيا اتفاق افتاده است كه بى‌خبرى از يكى از دوستان براى مدّت كوتاه، ما را بر آن سازد تا گوشى تلفن را برداريم و با او تماس بگيريم و علّت غيبتش را براى مثال در محل كار يا در كلاس درس جويا شويم و نگرانى خود را از عدم حضورش و نيز دلتنگى خود را از عدم ديدارش جويا شويم؟ و سرانجام آيا شده است كه سراغى از دوستان قديمى خود بگيريم؟ اين گونه رفتارها همگى نشانه وفادارى است و نقش بسيار مهمى در جهت افزايش محبّت و تحكيم روابط ايفا مى‌كند؛ زيرا

[1]. ر. ك: بقره: آيه 261- 265؛ انسان: آيه 8 ..