تشخيص ديندار و ديندارى‌

در بحث معيارها، همه جا سخن از تقدّم معيار دين بر ديگر معيارها بود و ترديدى نيست كه اين معيار، با ديدگاه دين همخوان است. سخن در باره نقش دين در رضايت زناشويى را به فرصتى ديگر وامى‌نهيم و اكنون به اين موضوع مى‌پردازيم كه چگونه مى‌توان ديندارى را تشخيص داد؟ و از كجا مى‌توان به ديندار بودن كسى پى برد؟

شايد نخستين چيزى كه در موضوع ديندارى به ذهن برسد، انجام دادن تكاليف دينى (نماز و روزه)، شركت در مراسم مذهبى (دعاها و عزادارى‌ها) و داشتن ظاهرى ديندار (حجاب و ظاهرى ايمانى) باشد. برخى افراد، با اين ملاك‌ها دست به انتخاب مى‌زنند و به ناگاه با خلاف آنچه تصوّر مى‌كرده‌اند، روبه‌رو مى‌شوند. در

واقع، هيچ يك از اين موارد را نمى‌توان نماد ديندارىِ واقعى دانست. اين مواردِ ظاهرى و رفتارى، گاه واقعيت را به صورت كامل بيان نمى‌كنند.[1]

براى تشخيص ديندارى، از چند نشانه مهم مى‌توان استفاده كرد. يكى از آنها «صداقت و امانتدارى» است. امام صادق (ع) در اين باره مى‌فرمايد:

لَا تَغْتَرُّوا بِصَلَاتِهِمْ وَ لَا بِصِيَامِهِمْ، فَإِنَّ الرَّجُلَ رُبَّمَا لَهِجَ بِالصَّلَاةِ وَ الصَّوْمِ حَتَّى لَوْ تَرَكَهُ اسْتَوْحَشَ، وَ لَكِنِ اخْتَبِرُوهُمْ عِنْدَ صِدْقِ الْحَدِيثِ وَ أَدَاءِ الْأَمَانَةِ.[2]

فريب نمازها و روزه‌هايشان را نخوريد؛ زيرا ممكن است كه مرد، چنان به نماز و روزه عادت كرده باشد كه اگر آن را ترك كند، وحشت او را فراگيرد؛ امّا آنها را در راستگويى و امانتدارى‌شان بيازماييد.

پيامبر خدا (ص) مى‌فرمايد:

لَا تَنْظُرُوا إِلَى كَثْرَةِ صَلَاتِهِمْ وَ صَوْمِهِمْ وَ كَثْرَةِ الْحَجِّ وَ الْمَعْرُوفِ وَ طَنْطَنَتِهِمْ بِاللَّيْلِ، انْظُرُوا إِلَى صِدْقِ الْحَدِيثِ وَ أَدَاءِ الْأَمَانَةِ.[3]

[1]. موارد ظاهرى و رفتارى، تنها معرفى‌كنندة جنبة مناسكى و ظاهرى دين است كه جزو مهم دين و عبادت است، هر چند ممكن است منافقانه باشد؛ امّا اگر حقيقى بود، معرّف شعاير دينى است.

[2]. الكافى، ج 2، ص 104.

[3]. الأمالى، صدوق، ص 379؛ عيون اخبار الرضا( ع)، ج 1، ص 56؛ وسائل الشيعة، ج 19، ص 70، ح 24174.