ديدگاه دين‌

به نظر مى‌رسد كه هدف اساسى از تشكيل خانواده، بر دو محور «همسران- فرزندان» استوار است؛ بدين معنا كه فلسفه ازدواج، امرى دو مؤلّفه‌اى است كه يك مؤلّفه آن، به «همسران» و مؤلّفه ديگر، به «فرزندان» اختصاص دارد. فلسفه ازدواج در بُعد همسران، «سكونت و آرامش» است و در بُعد فرزندان، «تربيت نسل توحيدى». بنا بر اين مى‌توان فلسفه ازدواج و تشكيل خانواده را «سكونت- تربيت» دانست كه در ادامه به تبيين آن مى‌پردازيم:

1. مؤلّفه تربيت‌

از بررسى بخشى از متون دينى برمى‌آيد كه يكى از اهداف اصلى ازدواج، تربيت انسان‌هاى يكتاپرست است. در اين ديدگاه، هم تداوم نسل وجود دارد و هم تربيت نسل. تداوم نسل، جزئى از اين ديدگاه است؛ امّا محور و اساس آن نيست. هدف، تربيت و پرورش افرادى است كه راه تكامل و يكتاپرستى را در پيش گيرند. از اين رو، بسيارى از ممنوعيت‌ها در حوزه غريزه جنسى (همجنس‌خواهى و زنا) بر همين اساس شكل گرفته‌اند. اين بخش از روايات، مؤيّد اين نكته است كه تداوم نسل، هدف اساسى ازدواج نيست.

بخش ديگرى از متون به صورت مشخّص، مسئله «تربيت نسل توحيدى» را بيان كرده‌اند. بديهى است كه تنها تداوم نسل نمى‌تواند هدف اصلى پيامبر (ص) از روايات افتخار به كثرت امّت باشد. اگر امّت اسلام، افزايش عددى يابد، ولى از تربيت دينى بى‌بهره باشد، چگونه مى‌توان به آن مباهات كرد؟ بر همين اساس، ملاك اصلى، تربيت نسل توحيدى است و روايات پيشين نيز بر همين اصل استوارند. پيامبر خدا (ص) مى‌فرمايد:

مَا يَمْنَعُ الْمُؤْمِنَ أَنْ يَتَّخِذَ أَهْلًا لَعَلَّ اللهُ يَرْزُقُهُ نَسَمَةً تُثْقِلُ الْأَرْضَ بِلَا إِلَهَ إِلَّا اللهُ.[1]

چه چيزى از مؤمن جلوگيرى مى‌كند كه براى خود زوجه‌اى بگيرد، به اميد آن كه خداوند، فرزندى را نصيب او كند تا زمين را به «لا إله إلا الله «سنگين نمايد؟

[1]. كتاب من لا يحضره الفقيه، ج 3، ص 382، ح 4340. نيز ر. ك: مكارم الأخلاق، ج 1، ص 429، ح 1454؛ عوالى اللآلى، ج 3، ص 288، ح 35؛ وسائل الشيعة، ج 14، ص 3، ح 3.