دعا، اوج خدامعنايى‌

يكى از ابعاد معنا در زندگى، بُعد دعا و مناجات است. كسانى كه خدا را معناى زندگى خود قرار داده‌اند، ارتباط با او را- كه ناشى از يك نياز اساسى است-، به عنوان يكى از برنامه‌هاى خود در نظر مى‌گيرند. دعا از پديده‌هاى مهم و اساسى است كه ابعاد مختلفى دارد. به نظر مى‌رسد كه يكى از زواياى پنهان دعا، نقشى است كه در شادكامى و احساس خوش‌بختى و خرسندىِ زندگى زناشويى دارد. دعا، از عواملى است كه در هر سه مؤلّفه خوش‌بختى (يعنى «نشاطآورى»، «رضامندى» و «كاهش فشارهاى روانى») اثرگذار است. براى روشن شدن اين بحث، به تبيين نقش دعا در سه مؤلّفه ياد شده خواهيم پرداخت:

الف. دعا و نشاط

دعا از عواملى است كه تأمين كننده بخشى از لذّت‌ها و شادى‌هاى انسان است. انسان، نياز شديد به انس با غير خود دارد. تنهايى براى انسان، تلخ و آزاردهنده است. انسانِ تنها، احساس خلأ مى‌كند؛ احساس دردآورى كه هيچ چيز حتّى ثروت و شهرت و قدرت، آن را پُر نمى‌كند. رابرت بولتون در كتاب خود به نام «روان‌شناسى روابط انسانى»، بحثى دارد تحت عنوان «درد تنهايى». وى معتقد است كه امروزه، بسيارى از افراد، آرزو مى‌كنند كه با ديگران، رابطه‌اى صميمى داشته باشند؛ ولى از آن محروم‌اند.[1] لذا لذّت انس، يكى از عوامل مهم در رضامندى و شادكامى است. ما نه براى تأمين نيازهاى مادى زندگى، بلكه براى تأمين نيازهاى عاطفى‌مان، نياز به انس گرفتن با ديگران داريم. انس با ديگرى، به تناسب ماهيت انسان، مراتبى دارد: انس با دوست، انس با خانواده و انس با خدا. ما سرآغازى به نام‌

خدا داريم كه با ورود در اين دنيا، از آن دور افتاده‌ايم. از اين رو، در اين دنيا، گاه دچار احساس غربت و دل‌تنگى مى‌شويم كه با هيچ عنصر ديگرى برطرف نمى‌شود.

دعا، ارتباطى است كه موجب برطرف شدن اين نوع از احساس غربت و دل‌تنگى مى‌شود. دعا به معناى خواندن و ارتباط برقرار كردن است، نه خواستن و

[1]. روان‌شناسى روابط انسانى، ص 25.