تلخىِ ستم، تاب آورد و شكيبايى پيشه كرد كه در اين صورت مى‌توان از اشتباه‌

همسر، چشم‌پوشى كرد و بدى او را با نيكى پاسخ داد. قرآن كريم در اين باره مى‌فرمايد:

ادْفَعْ بِالَّتِي هِيَ أَحْسَنُ‌ وَ ما يُلَقَّاها إِلَّا الَّذِينَ صَبَرُوا.[1]

بدى را با نيكى دفع كن ...؛ امّا جز كسانى كه داراى صبر و استقامت‌اند، به اين مقام نمى‌رسند.

چهار. موقعيت را خردمندانه ارزيابى كنيد

بر اساس نظريه انتخاب مستدل،[2] انسان پيش از انجام دادن هر كارى، نخست به سود و زيان آن مى‌انديشد و سپس براى انجام دادن آن تصميم مى‌گيرد. اگر سود آن، بيش از هزينه ارزيابى شود، به آن اقدام مى‌كند و اگر هزينه آن، بيش از سود باشد، از انجام دادن آن صرف نظر خواهد كرد. همه انسان‌ها در اين ويژگى يكسان‌اند. آنچه موجب تفاوت در رفتار مى‌شود، ارزيابى نادرست است كه بر اساس اطلاعات نادرست يا «نظام تحليل نادرست»، صورت مى‌گيرد.

انسان‌ها يا بر اساس «نظام هوس» به ارزيابى مى‌پردازند و يا «نظام خرد». از علل واكنش نادرست در برابر اشتباهات همسر، كنار گذاشتن خرد و ارزيابى احساسىِ موقعيت است. احساس انسان، مقابله برابر يا حتى مقابله بدتر را لذّت‌بخش، و گذشت را زيان‌بار ارزيابى مى‌نمايد و لذا بر گذشت نكردن و پافشردن بر حق خود تأكيد مى‌كند. چنين تحليلى، امكان گذشت را از انسان مى‌گيرد؛ امّا اگر موقعيت‌ها و واقعيت‌ها خردمندانه ارزيابى گردند، نتيجه، چيز ديگرى خواهد بود. پيامبر خدا (ص) مى‌فرمايد:

صِفَةُ الْعَاقِلِ أَنْ يَحْلُمَ عَمَّنْ جَهِلَ عَلَيْهِ وَ يَتَجَاوَزَ عَمَّنْ ظَلَمَهُ.[3]

ويژگى عاقل، آن است كه با كسى كه به او نابخردى كرده، بردبار باشد، و از كسى كه به وى ستم كرده، درگذرد.

[1]. سورة فصّلت، آية 34 و 35.

[2]. ر. ك: درآمدى بر پيشگيرى از اعتياد در منابع اسلامى، محمّدرضا كيومرثى.

[3]. تحف العقول، ص 28؛ بحار الأنوار، ج 1، ص 129، ح 12.