الإحسان فى الإحسان و تدريبا لأهل الإساءة على الإساءة. و ألزم كلا منهم ما ألزم نفسه.[1]

انسان نيكوكار و بدكار نبايد جايگاه يكسانى نزد تو داشته باشند؛ زيرا اين كار، باعث مى‌شود كه انسان نيكوكار از كردار نيك خود، پشيمان شود و آن را تكرار نكند و بدكار، بر كار خود تشويق شود؛ بلكه ادب حكم مى‌كند كه با هركدام رفتارى مناسب رفتار او داشته باشى.

توجّه يكسان، به فردى كه نيكوكار است و فردى كه بدكار است، باعث سردرگمى مى‌شود و تأثير بد آن، بر فرد نيكوكار وارد مى‌شود؛ زيرا وقتى مى‌بيند فرقى بين او و فرد بدكار نيست، از انجام دادن عمل نيك، منصرف مى‌شود. لذا بايد فرد نيكوكار تشويق شود و فرد بدكار، مورد بى‌توجّهى قرار گيرد تا اوّلى بر كار خود تشويق شود و دومى، شرمنده و پشيمان. در علم روان‌شناسى نيز در اين موضوع، نظريات گوناگونى مطرح شده است، از جمله، نظرياتى كه در مكتب رفتارگرايى با تأكيد بر تشويق و تنبيه در امر يادگيرى كودك، معرفى شده است. ليكن اين نظريات، نسبت به رواياتى كه در اين قسمت مطرح شد، بسيار ابتدايى‌اند؛ چراكه نظريه‌پردازان اين مكتب، فقط به تشويق و تنبيه يادگيرنده، متمركز شده‌اند و آن را مؤثّر قلمداد مى‌كنند؛ امّا در كلام امير المؤمنين عليه السّلام بر تشويق رفتارهاى درست كودكى ديگر، به عنوان روشى براى تأديب كودك خطاكار، تأكيد شده است. اين، نكته‌اى است كه از يك‌سو، نشانگر روش‌هاى تربيتى پيشرفته در اسلام چهارده قرن پيش است و از سوى ديگر، توجّه عالمانه پژوهشگران و نظريه‌پردازان مسلمان را مى‌طلبد.

ه- آموزش اعمال دينى‌

از روش‌هاى غيرمستقيم تربيت جنسى، «آموزش اعمال دينى» به كودكان است.

آشنايى با اعمال دينى و انتظاراتى كه خداوند و اولياى الهى از كودك دارند، باعث مى‌شود كه كودك، شخصيتى متعهّد و علاقه‌مند به راهنمايى‌ها و قوانين خداوند

[1]. نهج البلاغة، دشتى، نامه 52- 53.