تحريف، مستلزم دور است؛ زيرا كه ممكن است خود اين آيه تحريف شده باشد.

جواب: تمام افراد و علما، اجماع دارند بر عدم تحريف اين آيه، علاوه بر آن كسانى كه ادعاى تحريف قرآن را دارند موارد تحريف را به زعم خود ذكر كرده‌اند و اين آيه جزو آن موارد نيست.

دليل دوّم: «دقت نظر و تحقيق»:

يكى ديگر از دلايل عدم تحريف قرآن اهتمامى بود كه براى حفظ قرآن به كار مى‌رفت. انگيزه‌هاى زيادى فراهم آمده بود تا قرآن حفظ شود و حتى يك واو آن، كم يا زياد نگردد كافى است ذكر كنيم كه عثمان جرأت نكرد تا يك آيه منسوخ را حذف كند و در پاسخ درخواست ابن زبير در اين باره گفت كه: او نمى‌خواهد چيزى از جاى خود تغيير دهد[1].

شايد اين پاسخ عثمان پس از موضع سخت و امتحان دشوارى است كه دچارش شده بود عثمان هنگامى كه اصرار بر حذف «واو» از آيه كنز: «و» الَّذِينَ يَكْنِزُونَ الذَّهَبَ وَ الْفِضَّةَ وَ لا يُنْفِقُونَها فِي سَبِيلِ اللَّهِ فَبَشِّرْهُمْ بِعَذابٍ أَلِيمٍ‌[2] داشت تا آن كه اين آيه صفت باشد براى اهل كتاب و شامل مسلمين نگردد ابى بن كعب- صحابى معروف- به شدت به مخالفت برخاست و عثمان را تهديد كرد كه اگر «واو» را حذف كند شمشيرش را بر دوش خواهد گذاشت. و عثمان ناچار شد از نظر خود بازگردد[3].

و هنگامى كه عمر خواست از اين قسمت آيه: وَ الَّذِينَ اتَّبَعُوهُمْ بِإِحْسانٍ‌[4] «واو» را حذف كند- شايد به اين منظور كه از منزلت انصار كاسته و منزلت مهاجرين را بالا ببرد- مورد اعتراض «زيد بن ثابت» قرار گرفت و «ابى بن كعب» هم زيد را تأييد كرد. لذا عمر نتوانست به مقصود خود نايل گردد[5] همچنان كه عمر جرأت نكرد آيه رجم را- كه‌

[1] صحيح بخارى، ج 3، ص 70. تفسير الميزان، ج 12، ص 124. مباحث فى علوم القرآن، ص 140 هر دو به نقل از: بخارى. و الاتقان، ج 1، ص 60.

[2] سوره توبه، آيه 34.

[3] الدر المنثور، ج 3، ص 232. تفسير الميزان، ج 9، ص 256 و ابو ذر، مسلمان يا سوسياليست، ص 42.

[4] سوره توبه، آيه 100.

[5] الدر المنثور، ج 3، ص 269. به نقل از: عبيد در فضائلش، سنيد، ابن جرير، ابن المنذر و ابن مردويه. كنز العمال، ج 2، ص 379 و 380 و 385 به نقل از: اكثر افراد بالا و از حاكم و ابى الشيخ در تفسيرش.

تاريخ القرآن زنجانى، ص 36. مقدمه تفسير البرهان، ص 42. و التمهيد فى علوم القرآن، ج 2، ص 44 به نقل از: تفسير طبرى، ج 11، ص 7.