به مسائل بالا به طور طبيعى احتمال خطاى در قرائت قرآن موجود بود. خصوصا كه كلمات و حروف، بدون نقطه و حركت بودند.

شايد برخى از قرائات مذكور در صفحات قبل ناشى از همين عدم مهارت در كتابت و قرائت باشد. مثلا به ابو حنيفه و عمر بن عبد العزيز نسبت مى‌دهند كه مى‌خواندند: «انّما يخشى اللّه من عباده العلماء»- به رفع اللّه و نصب علماء[1] شايد اين قرائت ناشى از كم‌سوادى و عدم مهارت در قرائت و كتابت بوده باشد. اما موقعيت دينى و سياسى اين دو شخصيت مانع از نسبت دادن بى‌سوادى به آنها شد؛ و لذا اين را به عنوان قرائت آنها وانمود كردند. و حتى كسانى آن‌قدر جرأت به خرج دادند كه اساسا اين نسبت را منكر شده آن را دروغ بدانند[2] همين احتمال درباره موارد زير صادق است:

«بل يداه بسطان» به جاى: «مبسوطتان»[3].

و: «انعام، و حرث، حرج» به جاى: «حجر»[4].

و: «يوجه» به جاى «يوجهه»[5].

و يا قرائت: ابن عامر: و كذلك زين للمشركين قتل اولادهم شركائهم به رفع قتل نصب اولاد و جر شركاء[6] و يا: قرائت حسن بصرى: «ما تلوته عليكم و لا (أدرأتكم) به» آن را با همزه مى‌خواند در حالى كه از «دريت» است.

و يا: «و ما تنزلت به الشياطون‌[7]».

و يا: قرائت يحيى بن وثاب، اعمش و حمزه: «و ان تلوا، او تعرضوا» به ضم «لام»

[1] النشر فى القراءات العشر، ج 1، ص 16. الاتقان، ج 1، ص 76. الجامع لاحكام القرآن، ج 14، ص 344. البرهان، زركشى، ج 1، ص 341 و التمهيد فى علوم القرآن، ج 2، ص 44 و 45.

[2] النشر، ج 1، ص 16.

[3] اكذوبة تحريف القرآن، ص 23. به نقل از: المصاحف سجستانى، ص 54.

[4] اكذوبة تحريف القرآن ص 27. به نقل از: المصاحف سجستانى، ص 92.

[5] مجمع الزوائد، ج 7، ص 155.

[6] الكشاف، ج 2، ص 70 تاريخ القرآن آبيارى، ص 144 و 145 و حجة القراءات، ص 273.

[7] التمهيد، ج 2، ص 38 و 39 به نقل از: كشاف، ج 3، ص 129. و به نقل از: القراءات الشاذة، ص 108 و البحر المحيط، ج 7 ص 46.