خطاهاى سهوى نگشت. و اين مسئله نسبت به كتابى با چنين حجم بزرگ طبيعى به نظر مى‌آيد به خصوص آن كه بعضى از مصاحف عثمانى قبل از مقابله نهايى و ضبط درست آيات به بلاد اسلامى فرستاده شد. مورخين در اين باره گفته‌اند كه: عثمان مصحف را با عجله به كوفه فرستاد؛ زيرا به وى خبر رسيده بود كه مردم به قرائت ابن مسعود[1]- كه ميان وى و عثمان درگيرى معروفى به خاطر كتابت قرآن اتفاق افتاده است- گرويده‌اند و قرائت او را فرا مى‌گيرند. دانشمندان به موارد متعددى از اختلافات ميان مصاحف عثمانى اشاره كرده‌اند.

عسقلانى مى‌گويد: «به اضافه اختلافاتى كه در تعداد «واو» هاى موجود در بعضى مصاحف و حذف آنها از بعضى مصاحف و تعداد «هاء» ها و «لام» ها كه در بعضى مصاحف موجودند و در بعضى مصاحف مفقود مى‌باشند»[2].

و يا ابن عامر مقرئ (متوفى به سال 118 ه- ق) كتابى مى‌نگارد و نام آن را «اختلاف مصاحف الشام و الحجاز و العراق» مى‌گذارد[3].

«فضلى» درباره اختلاف مصاحف مى‌گويد: «... اختلاف ميان مصاحف (امام) كم بود. مثلا اختلاف ميان مصحف اهل مدينه و عراق در دوازده حرف بود. و اختلاف ميان مصحف اهل شام با عراق در حدود چهل حرف بود. و بين دو مصحف كوفه و بصره پنج حرف اختلاف بود در مقدمه كتاب «المبانى» فصل خاصى به موارد و تعداد اختلاف‌ها اختصاص داده شده است و مثالها را هم جمع كرده است. اين فصل پنجمين فصل از: اختلاف المصاحف و القراءات و القول فى كيفيتها[4] مى‌باشد».

در اينجا به برخى از اين گونه اختلاف‌ها اشاره مى‌كنيم:

1- در مصاحف- غير از مصحف مكه- آيه ذيل با اسقاط «من» آمده است: أَعَدَّ لَهُمْ‌

[1] فتح البارى، ج 9، ص 18، التمهيد فى علوم القرآن، ج 1، ص 296 به نقل از: المصاحف سجستانى، ص 35.

[2] فتح البارى، ج 9، ص 27.

[3] تاريخ التراث العربى، ج 1، ص 147. الفهرست ابن نديم، ص 39. و القراءات القرآنية. تاريخ و تعريف، ص 32.

[4] القراءات القرآنية: تاريخ و تعريف، ص 100.