مى‌بينند؛ ولى او آنها را نمى‌بيند، و روزى به پرونده اعمال او رسيدگى خواهد شد و در برابر كارهاى نيك، بهترين پاداش‌ها را در سراى جاويد خواهد ديد و در مقابل كارهاى بد، با خطرناك‌ترين سرنوشت، روبه‌رو خواهد شد و هنگامى كه در نامه عملش كارهاى بيهوده را ملاحظه كرد، حسرت خواهد خورد.

3. حكمت ياد شده در واقع، تفسيرى است بر آياتى مانند:

إِذْ يَتَلَقَّى الْمُتَلَقِّيانِ عَنِ الْيَمِينِ وَ عَنِ الشِّمالِ قَعِيدٌ* ما يَلْفِظُ مِنْ قَوْلٍ إِلَّا لَدَيْهِ رَقِيبٌ عَتِيدٌ.[1]

آن گاه كه دو [فرشته‌] دريافت كننده از راست و چپ مراقب نشسته‌اند، [آدمى‌] هيچ سخنى را بر زبان نمى‌آورد، جز آن كه مراقبى نزد اوست و آن را ضبط مى‌كند.

اين آيه و آيات مشابه آن، به روشنى دلالت دارند كه علاوه بر احاطه علمىِ خداوند سبحان بر ظاهر و باطن انسان، و افزون بر اعضا و جوارح آدمى كه مأمور ضبط اعمال اويند، دو فرشته نيز مأموريت دارند تا ثبت اعمال او را انجام دهند. آنها پيوسته از طرف راست و چپ انسان، مراقب كارهاى اويند و لحظه‌اى از او جدا نمى‌شوند.

در حديثى از امام على عليه السلام، اين ماجرا بدين سان بيان شده است:

اعلَمُوا عِبادَاللَّهِ أَنَّ علَيكُم رَصَداً مِن أنفُسِكُم، و عُيُوناً من جَوارِحِكُم، و حُفَّاظَ صِدْقٍ يَحفَظُونَ أعمالَكُم، و عَدَدَ أنفاسِكم، لا تَستُرُكُم مِنهُم ظُلمَةُ لَيلٍ داجٍ، و لا يُكِنُّكُم مِنهُم بابٌ ذو رِتاجٍ.[2]

بدانيد- اى بندگان خدا- كه ديده‌بانانى از وجود شما و جاسوسانى از اعضاى بدن شما و نگهبانانى صادق، بر شما گماشته شده اند كه اعمال شما و شمار نَفَس‌هايتان را ثبت مى‌كنند. نه سياهى شب تار، [اعمال‌] شما را از ديد آنها پوشيده مى‌دارد و نه دروازه محكم و بسته، شما را از آنان مخفى مى‌كند.

[1]. ق: آيه 16- 17.

[2]. نهج البلاغة: خطبه 157.