هجرت كرده‌اند و هنوز ايرانى بودنِ خود را حفظ كرده‌اند و به ايرانى بودنِ خود افتخار مى‌كنند و تنها با افراد ايرانى الاصل ازدواج مى‌كنند.

آنها اكنون در آنجا مشاغل مهم و حساسى دارند. به آداب و سنت‌هاى مذهبى هم متعهد هستند. نماز مى‌خوانند. روزه مى‌گيرند. مسجد و مُهر دارند و مراسم روضه‌خوانى بر پا مى‌كنند.

در زمان عثمان، شش مُصحَف نوشته شد و به شش منطقه فرستاده شد. در آنجا يك مُصحف به ما نشان دادند كه مى‌گفتند همان مُصحفى است كه در زمانِ عثمان به ماوراء النهرين فرستاده شده است.

همچنين در آنجا آثار اسلامى بسيار زيادِ ديگرى وجود داشت.

در آنجا يك كتابخانه و مركز اسناد وجود داشت كه بيست هزار جلد كتاب خطىِ اسلامى و سى هزار جلد كتاب چاپىِ نسبتاً قديمى و ده هزار مدرك و سند نسبتاً قديمى در آن نگهدارى مى‌شد.

بعضى‌ها مى‌خواهند مردم آذربايجان را وهابى كنند. وقتى ما آنجا بوديم، دو نفر آخوند تركيه‌اى با پول عربستان براى ترويج وهابيت به آنجا آمده بودند. تركيه به مردم آذربايجان وعده داده كه پنجاه مسجد براى آنها بسازد و به آنها گفته است: ما ضد ارمنى هستيم. شما هم ضد ارمنى هستيد. پس بايد با يكديگر متحد باشيم.

در زمان سلطه روس‌ها، مردم آذربايجان براى نوشتن از حروفِ روسى استفاده مى‌كردند. آنها مى‌خواهند به اصل خود كه حروفِ عربى است برگردند. تركيه به آنها گفته است: تنها چيزى كه من از شما مى‌خواهم، اين است كه براى نوشتن از حروف لاتين استفاده كنيد و به اصلِ خود باز نگرديد.

مسائل ديگرى در اين رابطه وجود دارد كه طرحِ آنها در اينجا، به صلاح نيست.

به هر حال، در آذربايجان هفت ميليون شيعه اثنى عشرى زندگى مى‌كنند كه چشم به راهِ كمكِ شما هستند تا با كمك شما در آنجا يك مدرسه و چاپخانه‌اى ساخته شود. عده‌اى براى گردش به آنجا بروند و به آنها اجازه داده شود كه براى زيارتِ مشهد به ايران بيايند.

با انجام برخى اقداماتِ كوچك، مى‌توان مذهبِ هفت ميليون شيعه آذربايجان را حفظ كرد. من در اين باره به مسئولان كشور گزارش داده‌ام. آنها هم در فكرِ انجام دادنِ اقدامات لازم هستند. اما نمى‌دانم كه به قدر كافى عمل خواهند كرد يا خير؟ هنوز قضاوت در اين مورد بسيار زود است.

مردم آذربايجان به ما مى‌گفتند: سلامِ ما را به ايرانى‌ها برسانيد و به آنها بگوييد:

ما برادران شما هستيم. به شما علاقه داريم.

در زمان جنگ، دوست داشتيم در كنار شما بجنگيم و فداكارى كنيم؛ اما متأسفانه نمى‌توانستيم به ايران بياييم.

من به مردم آذربايجان گفتم: سلام شما را به مردم ايران مى‌رسانم و از طرف شما هم به آنها دلگرمى دادم. ان‌شاءاللّه همان طور كه مسئولان محترم كشور ايران در ضمن صحبت با من قول دادند، در حلّ برخى از خواسته‌هاى كوچكِ مردم آذربايجان به آنها كمك كنيم تا ان‌شاءاللّه بتوانيم هفت ميليون مردمِ شيعه آذربايجان را همچنان شيعه مرتضى‌ على عليه السلام حفظ كنيم. (تكبير نمازگزاران)

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحيمِ قُلْ اعُوذُ بِرَبِّ النَّاسِ مَلِكِ النَّاسِ الهِ النَّاسِ مِنْ شَرِّ الْوَسْواسِ الْخَنَّاسِ الَّذى‌ يُوَسْوِسُ فى‌ صُدُورِ النَّاسِ مِنَ الْجِنَّةِ وَ النَّاسِ‌[1] و السلام عليكم و رحمة اللّه و بركاته.

[1]- سوره ناس( 114).