رعد و 49 سوره نحل به معناى صلاة، در آيه 219 سوره شعراء به معناى پيامبران، در آيه 6 سوره الرحمان به معناى انقياد و تسليم، در آيه 161 سوره اعراف به معناى ركوع و در آيات 19 سوره علق، 62 سوره نجم، 37 سوره فصلت و 25 نمل، به معناى سجده شرعى به‌كار رفته است.[1]

سجده همچنين در اصطلاح فقهى قرار دادن پيشانى بر زمين‌[2] به قصد تعظيم و عبادت خداوند،[3] با شرايطى خاص،[4] در جهتى معين در حالت نماز و غير آن بوده و داراى انواع گوناگونى مانند: سجده نماز، سجده قضاء، سجده سهو، سجده تلاوت، سجده شكر و سجده براى غير خداست.[5]

گونه‌ها

نخست. گونه نخست، سجده به قصد عبادت و پرستش است كه اختصاص به خداوند داشته و ظهور بيرونى آن دو گونه است: يكى با قرار دادن پيشانى بر زمين در هنگام نماز، يا در تلاوت قرآن، يا سجده شكر و سهو؛[6] ديگرى با اظهار خضوع در برابر اراده الهى، همان‌گونه كه در آيات (وَ النَّجْمُ وَ الشَّجَرُ يَسْجُدانِ‌)[7] و (وَ لِلَّهِ يَسْجُدُ مَنْ فِي السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ طَوْعاً وَ كَرْهاً وَ ظِلالُهُمْ بِالْغُدُوِّ وَ الْآصالِ‌)[8] آمده است؛ هر دو گونه‌

[1]. الوجوه و النظائر، ج 1، ص 428.

[2]. التبيان فى تفسير القرآن، ج 1، ص 148؛ القاموس الفقهى، ص 167.

[3]. روح البيان، ج 1، ص 140؛ تفسير القرآن الكريم، ج 3، ص 5.

[4]. مصطلحات الفقه، ص 296.

[5]. همان، ص 296- 299.

[6]. التبيان فى تفسير القرآن، ج 1، ص 148.

[7]. الرحمن: 6.

[8]. رعد: 15.