بسان گمانهای دوران جاهلیت میکردند و میگفتند: آیا چارهای و خلاصی هست؟ [1] شما میتوانید با بررسی آیاتی از سوره آل عمران، [2] حقایق پوشیدهای از این نبرد را به دست بیاورید. این آیات کاملا عقیده شیعه را درباره اصحاب پیامبر به منصه ظهور میرساند. شیعه عقیده دارد که همه اصحاب پیامبر، جانباز و دل باخته واقعی آیین توحید نبودند و در میان آنها افراد سست عقیده و احیانا منافق وجود داشت، در این حال مؤمن و متقی پاک دل و مخلص نیز زیاد بود. امروز گروهی از نویسندگان اهل تسنن میخواهند که بر بسیاری از این کارهای ناشایست که نمونههای آن را در این جنگ شنیدید، پرده بکشند و با توجیههای دور از حقیقت، مقام همه اصحاب را حفظ کنند، در صورتی که این توجیههای نارسا و پردههای تعصب، مانع از دیدن سیمای واقعی حقیقت است. کدام نویسنده میتواند مفاد آیه زیر را انکار کند که با صراحت میگوید: به یاد آورید موقعی را که از کوه بالا میرفتید و به کسی توجه نمیکردید و پیامبر شما را صدا میزد که برگردید، ولی شما به سخن او اعتنا نکرده و به فرار خود ادامه میدادید. [3] این آیه درباره همان افراد و امثال آنهاست که انس بن نضر به چشم خود دید که در کنجی نشستهاند و به فکر آینده خود بودند. روشنتر از آن نیز، آیه زیر است: کسانی که روز روبهرو شدن دو لشکر، به دشمن پشت کردند، شیطان آنها را بر اثر یک سلسله کارهایی که انجام داده بودند لغزش داد، ولی خداوند از آنها گذشت و خدا آمرزنده و بردبار است. [4] قرآن کسانی را که شنیدن شایعه قتل پیامبر را عذر خود قرار داده و دست از نبرد [1]. وَ طائِفَةٌ قَدْ أَهَمَّتْهُمْ أَنْفُسُهُمْ یَظُنُّونَ بِاللَّهِ غَیْرَ الْحَقِّ ظَنَّ الْجاهِلِیَّةِ یَقُولُونَ هَلْ لَنا مِنَ الْأَمْرِ مِنْ شَیْءٍ «آل عمران (3) آیه 154». [2]. آیههای 121- 180. [3]. إِذْ تُصْعِدُونَ وَ لا تَلْوُونَ عَلی أَحَدٍ وَ الرَّسُولُ یَدْعُوکُمْ فِی أُخْراکُمْ «همان، آیه 153». [4]. إِنَّ الَّذِینَ تَوَلَّوْا مِنْکُمْ یَوْمَ الْتَقَی الْجَمْعانِ إِنَّمَا اسْتَزَلَّهُمُ الشَّیْطانُ بِبَعْضِ ما کَسَبُوا وَ لَقَدْ عَفَا اللَّهُ عَنْهُمْ إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ حَلِیمٌ «همان، آیه 155».