«مسیح بن محمدسعید تهرانی استرآبادی»

( میرزا مسیح مجتهد استرآبادی)/1193-1263ه-.ق.

«میرزا مسیح مجتهد تهرانی استرآبادی»، فرزند «قاضی سعید استرآبادی»، به سال 1193ه-.ق. در «استرآباد» و در یک خانواده ی فرهیخته و دانش دوست دیده به جهان گشود.

دوران کودکی وی مصادف با ناآرامی های میان «زندیان» و «قاجاریان» بود. باوجود این وی در دامان پدری دانشمند پرورش یافت و قرآن را همراه با مقدمات فارسی و عربی آموخت. آنگاه از محضر استادان «استرآباد» بهره برد.

میرزا مسیح، برای ادامه ی تحصیلاتش، عازم «قم» شد و مدت زیادی در محضر درس فقه و اصول حاج میرزا ابوالقاسم، مشهور به میرزای قمی شرکت جست.

وی پس از نیل به درجه ی اجتهاد، سکونت در «تهران» را اختیار کرد و ضمن برپایی کرسی درس، به ارشاد و اقامه ی نماز جماعت پرداخت.

دوران زعامت دینی میرزا مسیح استرآبادی، هم زمان با بی کفایتی دولت قاجار بود. درباریان در جنگ های خود با «روسیه»، مرتب امتیاز می دادند و قراردادهای ننگین امضا می نمودند.

در چنین دوران اسف باری، میرزا مسیح مسجد چهل ستون را کانون مبارزات سیاسی قرار داده بود. از سوی دیگر ماجرای حبس زنان مسلمان بوسیله ی «گریبایدوف» در سفارت «روسیه» پیش آمد. از آنجا که دولت در این افتضاح سیاسی کاری از پیش نبرد، مردم به میرزا مسیح استرآبادی روی آوردند.

او با شجاعت مردم را برای بازپس گیری زنان مسلمان تشویق کرد. بدنبال آن ماجرای کشته شدن «گریبایدوف» پیش آمد.

پس از آن میرزا مسیح به حالت تبعید، «ایران» را به سوی عتبات عالیات ترک گفت و از سال 1245ه-.ق.، به مدت 18 سال در «نجف اشرف» سکونت اختیار کرد. او سرانجام به سال 1263ه-.ق. در غربت جان سپرد و در کنار حرم حضرت علی (ع) به خاک سپرده شد.

حاج میرزا مسیح، شاگردان زیادی را پرورید. نام برخی از آنان به این شرح است:

«حاج میرزا نصرالله مشهدی تربتی»، «حاج میرزا احمد ساوجی» و «مولانا عبدالرحمن شیخ الاسلام» «مشهد» مقدس.

آثار:

1. الاجتهاد و التقلید

همان طور که از نام کتاب هویداست، در موضوع مهم «اجتهاد و تقلید» است. میرزا مسیح این کتاب را در یک سفر زیارتی که از «نجف اشرف» به «ایران» و «مشهد» مقدس رفته بود، نگاشته است.

سال تالیف آن 1259ه-.ق. است. از مقدمه ی مولف بر این کتاب استنباط می شود که وی اجازه داشت سالی یک بار برای زیارت «مشهد» مقدس به «ایران» سفر نماید.

نسخه های خطی:

1 نسخه ی خطی در «کتابخانه ی آیت الله العظمی مرعشی نجفی (ره)» به شماره 344 موجود است.

نسخه های چاپی:

چاپ نشده است.

2. احکام الشرط فی العقود و الایقاعات

رساله ی «احکام الشرط فی العقود و الایقاعات» درباره ی شروطی بحث می کند که در صحت یا بطلان معامله تاثیر می گذارد.