عدم اجتهاد «شهید ثانی» بیان کند؛ چون سماکی به اجتهاد وی شهادت داد، «شهید ثانی» اعلام اجتهاد نمود.

اگر این نکته صحت داشته باشد، نشان از مقام بلند سماکی در فقه و اصول دارد.

فخر الدین سماکی گذشته از فقه، حدیث، اصول فقه، تفسیر و ادبیات عربی، در طب، حکمت و فلسفه نیز سرآمد بود. برخی او را حامل مکتب فلسفی «شیراز» به «قزوین» و «اصفهان» می دانند.

مدتی در «سبزوار» به عنوان «شیخ الاسلام» به خدمت پرداخت و ضمن ارشاد و رتق و فتق امور شرعی مردم «سبزوار»، به داوری نیز اشتغال داشت. پس از آن به «قزوین» بازگشت و به تدریس پرداخت. «شاه تهماسب اول» متوفای 984ه-.ق.، میر فخر الدین سماکی را به عنوان وزیر اعظم به صدارت خود انتخاب کرد. اما از جزئیات دوران صدارت وی آگاهی دقیقی در دست نیست.

آنچه مسلم است اینکه در کنار کارهای دولتی و دیوانی، به تدریس خود ادامه می داد. به نوشته ی «اسکندر بیک منشی» در «عالم آرای عباسی»: «همه روزه جمعی کثیر از طلبه علوم معقول و منقول به مدرس آن حاضر گشته استفاده علوم می نمودند و افادات علیه اش مستفید و بهره مند می گشتند.»

به هر روی، فخر الدین سماکی، شاگردان زیادی را پرورید. از آن جمله برخی، میرداماد را شاگرد او توصیف کرده اند.

در فلسفه و کلام از بنیان گذاران و نشردهندگان علوم عقلی به شمار رفته است. از نظر فقه و اجتهاد، به مکتب اصولی تعلق خاطر داشت.

برخی منابع مرگ میر فخر الدین را به سال 984ه-.ق. در «کربلا» تعیین کرده اند.

آثار:

1. آداب البحث و المناظره (آداب البحث) (آداب المناظره)

آداب البحث و المناظره کتاب ارزشمندی است در اصول مناظره به روش منطقی و فلسفی که میر فخر الدین آن را با آوردن مثال هایی، کاربردی و تطبیقی کرده است.

او در نیمه ی دوم رساله، پانزده مغالطه را به عنوان تمرین برای دانش جویان و دانش پژوهان این رشته آورده تا بتوانند فرق میان مغالطه با مناظره ی منطقی را تشخیص دهند.

ظاهراً سماکی این رساله را به سال 958ه-.ق. به درخواست جمعی از طلاب و شاگردانش نگاشته است.

نسخه های خطی:

6 نسخه ی خطی در «کتابخانه ی آیت الله العظمی مرعشی نجفی (ره)» به شماره 9569 در مجموعه ای 113 برگ، کتابت سال 1053ه-.ق.، شماره 3/2498 در مجموعه ای 157 برگ، کتابت سال 1060ه-.ق.، شماره 7/2749 در 13 برگ، شماره 4116 در 24 برگ، کتابت سال 1280ه-.ق.، شماره 12/5046 در 22 برگ، کتابت در زمان حیات مولف و شماره 5/5101 در 4 برگ، کتابت سال 1057ه-.ق. موجود است.

7 نسخه ی خطی در «کتابخانه ی آستان قدس رضوی (ع)»، به شماره 19 در 4 برگ، شماره 4 در 11 برگ، شماره 8/2580 در 145 برگ، کتابت سده 11ه-.ق.، شماره 1130 در 10 برگ، شماره 1131 در 9 برگ، شماره 970 در 20 برگ و شماره 967 در 11 برگ، کتابت سال 1060ه-.ق. موجود است.

1 نسخه ی خطی در «کتابخانه ی ملی ملک» به شماره