اگر
انسان پيش كسى كالائى يا در ذمه او طلبى دارد و از پرداختن آن امتناع مىورزد، در
صورتى كه از مال او به مقدار طلبى كه دارد در دست او قرار گرفت، مىتواند آن را به
جاى حق خودش بر دارد. و به او اطلاع ندهد. اين كار را «تقاصّ» مىنامند.
(مسأله
1348) در تقاصّ فرق نمىكند كه طرف مال او را عمدا غصب كرده باشد، و يا به
جهت شبههاى كه برايش حاصل شده او را مستحق اين مال ندانسته باشد، در هر دو مورد
مىتواند به مقدار مال خود از او تقاصّ نمايد.
(مسأله
1349) در مواردى بنابر احتياط واجب تقاصّ جايز نيست.
1)
اگر صاحب حق از طرف بخواهد كه سوگند ياد كند، و او نيز به تقاضاى صاحب مال سوگند
ياد كند.
2)
اگر طرف از پرداخت حق امتناع نمىكند، بلكه مال را از روى جهالت گرفته و اينك
مراجعه به او ممكن نيست.