2) ربا پرداز

3) تنظيم كننده سند ربا

4) ضامن و گواه بر ربا

اقسام ربا

(مسأله 1128) ربا بر دو قسم است:

1- رباى قرضى، كه در بخش «قرض» از آن بحث خواهيم كرد.

2- معامله ربوى، يعنى ربا در معاملات.

(مسأله 1129) معامله ربوى آن است كه كالا و بهاى آن از يك جنس باشند و مقدار يكى از آنها بيشتر از ديگرى باشد، مثل اينكه ده من گندم خوب را به بيست من گندم نامرغوب بفروشد.

(مسأله 1130) اگر كسى با آسيابان قرار بگذارد كه به او ده من گندم بدهد و او در مقابل نُه من آرد به او تحويل دهد، حرام و ربا است.

(مسأله 1131) اگر كسى مقدارى گندم به شخص ديگر هبه مى‌كند، به شرط اينكه او نيز مقدار بيشترى گندم به او هبه كند، مانعى ندارد.

(مسأله 1132) معامله ربوى به دو شرط حرام است:

1- كالا و بهاى آن هر دو از اجناسى باشند كه آنها را با وزن و يا پيمانه معامله مى‌كنند. ولى اگر هر دو يا يكى از آنها با عداد معامله مى‌شود، همانند تخم مرغ و اسكناس؛ و يا به وسيله ديدن و يا با متر و امثال آن اندازه‌گيرى مى‌شود، همانند پارچه؛ حكم ربا جارى نمى‌شود.

پس اگر 10 عدد تخم مرغ را با 12 عدد تخم مرغ، يا 20 متر پارچه را با 30 متر پارچه معامله كنند، مانعى ندارد.