(مسأله 917) وجوب خمس در گنج منحصر به درهم و دينار است كه مسكوك باشد، پس در طلا و نقره غير مسكوك (مانند شمش طلا) و ديگر جواهرات كه از زير زمين يافت شود، خمس واجب نيست و يابنده آن مى‌تواند آنها را تملّك نمايد وخمس ندارد، مگر اين كه از مخارج سالانه‌اش بيشتر باشد.

(مسأله 918) جواهرات غير مسكوك و آثار عتيقه‌اى كه از زير زمين در مى‌آيد، اگر معلوم باشد كه قبلًا در تملّك مسلمان بوده است، بنابر احتياط واجب بين حكم مجهول المالك و ميراثى كه وارث ندارد، جمع شود.

(مسأله 919) در گنج هنگامى خمس واجب مى‌شود كه به حدّ نصاب زكات برسد، يعنى به مقدار 20 دينار و يا 200 درهم باشد.

چهارم: جواهرات دريائى‌

(مسأله 920) جواهرات و هر چيز ديگرى كه به وسيله غوّاصى يا ابزار ديگر از دريا و يا رودخانه بيرون آورده مى‌شود، خمس دارد.

(مسأله 921) بنابر احتياط واجب در چيزهايى كه خود به خود از دريا بيرون زده مى‌شود، مانند چيزهايى كه روى آب قرار مى‌گيرد و يا به وسيله امواج دريا به ساحل انداخته مى‌شود، نيز خمس واجب است.

پنجم: زمينى كه ذمى بخرد

(مسأله 922) زمين كه كافر ذمّى از مسلمان مى‌خرد خمس دارد.

ششم: مال مخلوط به حرام‌

(مسأله 923) مالى كه با مال حرام مخلوط شده و حلال آن از حرام تشخيص داده نمى‌شود، به وسيله پرداخت خمس حلال مى‌شود، خواه بداند كه مقدار حرام كمتر يا بيشتر از يك پنجم بوده يا نداند.

هفتم: مازادِ مخارج سالانه‌

(مسأله 924) چيزى كه از مخارج سالانه خود و خانواده‌اش، از ارباح‌