2) مبارزه لفظى، به وسيله امر و نهى و پند و اندرز و يادآورى پاداشهاى الهى و كيفرهاى اخروى.

3) مبارزه فعلى، به وسيله زدن، حبس كردن و مجروح نمودن براى جلوگيرى از وقوع كارهاى ناشايست.

(مسأله 1622) همه مراحل سه گانه امر به معروف و نهى از منكر به دو شرط واجب ميشوند:

1- احتمال تأثير، يعنى امر به معروف و نهى از منكر موجب شود افراد تبهكار از كارهاى ناشايست دست بكشند و يا افراد ديگر مرتكب گناه نشوند و از آنها پيروى نكنند و در نتيجه اين برخورد عملى موجب كم شدن گناه و مانع گسترش آن باشد.

2- امن از خطر، يعنى خطر جانى، مالى و ناموسى براى خود، خانواده و ديگر افراد با ايمان نداشته باشد.

(مسأله 1623) هنگامى كه اين دو شرط حاصل شود، مرحله اوّل و دوّم از مراحل امر به معروف و نهى از منكر واجب ميشود و انسان راهى را بر ميگزيند كه به نظرش مفيدتر باشد و از خشونت پرهيز ميكند، كه آن موجب تنفّر مردم از دعوت به دين و آيين ميشود، و در قرآن كريم و سنّت پيامبر (صلى الله عليه وآله) تأكيد فراوان شده كه افراد اندرزگو با ملايمت و ملاطفت بر اساس منطق و موعظه حسنه به سوى پروردگار فرا خوانند.

(مسأله 1624) اما مرحله سوم بدون مراجعه به حاكم شرع براى احدى جايز نيست، و در صورت دسترسى نداشتن به حاكم شرع هنگامى ميتواند اقدام كند كه يقين به اهميّت دفع منكر و ارجحيّت آن نسبت به اعمال خشونت داشته باشد و در هر حال به حدّ اقلّى كه هدف حاصل‌