بخش اوّل: امر به معروف و نهى از منكر

و شرايط آنها

(مسأله 1620) امر به معروف و نهى از منكر دو مرحله دارد:

اوّل: مرحله قلبى، يعنى هر فرد با ايمان بايد با «معروف» آشنا باشد، با آن انس بگيرد و خود را با آن تطبيق دهد و «منكر» را تشخيص دهد و از آن متنفّر باشد و در دلش از آن بيزارى بجويد. و اين همان انكار قلبى منكر است كه بر همگان واجب است و وجوب آن به هيچ مقدّمهاى جز شناخت معروف و منكر مشروط نيست.

اين مرحله از مراحل امر به معروف و نهى از منكر از لوازم كمال ايمان است، روح ايمان است، ملازم ايمان است و هرگز از ايمان جدا نمى شود. و لذا هنگامى كه كار نيكى انجام دهد خوشحال ميشود و هنگامى كه مرتكب گناهى شود ناراحت ميشود، نادم ميگردد و خود را سرزنش ميكند. و لذا رسول اكرم (صلى الله عليه وآله) و پيشوايان معصوم (عليهم السلام) فرمودهاند:

«كسى كه از انجام كار نيك خوشوقت و از ارتكاب گناه اندوهگين شود، او مؤمن است».

چنين شخصى اگر از ديگران نيز كار نيكى مشاهده كند خشنود ميشود، با او انس ميگيرد و به او تبريك ميگويد، و چون از آنها كار زشتى ببيند، اندوهگين ميشود، از آن كار و صاحب آن ناراحت ميشود و در دلش از آن بيزارى ميجويد.