بيان در علوم و مسائل كلى قرآن (فارسي) - الخوئي، السيد ابوالقاسم

نام کتاب : بيان در علوم و مسائل كلى قرآن (فارسي) نویسنده : الخوئي، السيد ابوالقاسم جلد : 1 صفحه : 529

است كه شرعا در تمام موارد به جاى يك دليل علمى مى توان از آن استفاده نمود.
دليل ما بر آن چه گفتيم، روش جارى و دائمى عقلا و خردمندان است زيرا عقلا همان گونه كه از دلايل علمى و يقين آور پيروى مى كنند، از علايم و دلايل ظنى معتبر نيز كه «امارات» ناميده مى شود، پيروى مى كنند و در ترتيب اثر دادن به دلايل معتبر، فرقى در ميان دلايل علمى و ظنى قايل نمى شوند.
مثلا در تصرف داشتن چيزى كه آن را در اصطلاح «يد» مى نامند، به ظاهر نشانه مالكيت متصرف است و مردم با همان علامت و نشانه، او را رسما مالك و صاحب آن چيز مى شناسند و شارع هم مردم را از اين روش عرفى بازنداشته و آن را يك روش نادرستى معرفى نكرده است.
آرى، آن چه كه در خبر واحد و طرق ظنى ديگر شرط و لازم مى باشد، اين است كه تنها به وجود آن ها نتوان تكيه كرد بلكه بايد تمام شرايط حجيت را دارا و جامع باشد و يكى از آن شرايط خالى بودن از دروغ قطعى است، خبرى كه به طور قطع دروغ است، مشمول دلايل حجيّت خبر واحد نمى تواند باشد.
بنابراين، اخبارى كه مخالف اجماع يا مخالف سنت و گفتار قطعى پيامبر(ص) يا مخالف قرآن و يا حكم عقلى صحيح است، حجيّت و اعتبار ندارد، گرچه ساير شرايط حجيت را دارا و جامع باشد و در اين مورد تفاوتى در اين نيست كه آن دليل ظنى مربوط به احكام شرعى باشد يا به مسايل و موضوعات ديگر.
علت ضرورت اين همه شرايط براى خبر واحد اين است كه ناقل يك خبر گرچه در مرحله اى از اطمينان و وثاقت باشد، بازهم احتمال خلاف در گفتارش وجود دارد، زيرا حد اقل از احتمال اشتباه و خطا خالى نيست، با وجود اين احتمال، عمل كردن به خبر واحد، جايز و روا نيست مگر اين كه دلايلى داشته باشيم كه اعتبار خبر واحد را ثابت كند و احتمال اشتباه را در آن بى اثر سازد. با داشتن چنين دلايلى كه همان «ادله حجيّت خبر واحد» مى باشند، مى توانيم احتمال اشتباه را در خبر واحد ناديده بگيريم و اين در صورتى است كه به كذب خبر يقين نداشته باشيم ولى اگر به دروغ بودن آن يقين كنيم، در اين صورت درست نيست كه اين علم و يقين را ناديده بگيريم و آن خبر واحد را بپذيريم زيرا نشان دادن واقع و كشف واقعيت، در ذات و طبيعت يقين است و اعتبار و مدركيت آن عقلى و فطرى است، آنجا كه قطع و يقين و دروغ بودن خبر وجود دارد، دلايل حجيّت خبر و امارات ظنى، مفيد نمى باشد و حجيّت چنين خبرى را ثابت نمى كند و اساسا شامل چنين خبرى نيست بلكه اين دلايل به مواردى اختصاص دارند كه يقين به دروغ بودن مضمون خبر در ميان نيست.

نام کتاب : بيان در علوم و مسائل كلى قرآن (فارسي) نویسنده : الخوئي، السيد ابوالقاسم جلد : 1 صفحه : 529

فرمت PDF

شناسنامه

فهرست