بيان در علوم و مسائل كلى قرآن (فارسي) - الخوئي، السيد ابوالقاسم

نام کتاب : بيان در علوم و مسائل كلى قرآن (فارسي) نویسنده : الخوئي، السيد ابوالقاسم جلد : 1 صفحه : 424

ساخته اند و كلمه «نصيب» را هم به «ارث» تفسير كرده اند ولى خود اين افراد در معناى «عقد يمين» كه در اين آيه به كار رفته است، اختلاف دارند: عده اى مى گويند، منظور از آن عقد و پيمان برادرى و هر پيمان ديگرى است كه در دوران جاهليت معمول بود و طرفين پيمان از همديگر ارث مى بردند، اسلام نيز همان قانون را در اين آيه تأييد نمود و آن را به رسميت شناخت تا اين كه آيه «ارث» نازل گرديد و اين قانون را نسخ نمود و گفت:
(وَأُولُوا الْأَرْحامِ بَعْضُهُمْ أَوْلى بِبَعْضٍ فِي كِتابِ اللَّهِ.)[1] و خويشاوندان نسبت به يكديگر [در احكامى كه خدا مقرر داشته ] از ديگران سزاوارترند.
در اين آيه شريفه، «ارث» با درجه بندى خاصى به خويشاوندان اختصاص يافته و پيمان برادرى و امثال آن كه در آيه مورد بحث، عامل «ارث» شمرده شده در اين آيه از سيستم ارث خارج شده و بدين گونه حكم آيه اوّل با اين آيه نسخ شده است.
گروه سومى از مفسّران گفته اند: منظور «عقد يمين» تنها پيمان شركت در جريمه است كه «ضامن جريره» ناميده مى شود.
بنابراين تفسير، اگر نظر اكثر علماى اهل سنت را بپذيريم كه ضمان جريره را عامل ارث نمى دانند، در اين صورت بايد گفت: آيه مورد بحث با آيه ارث نسخ شده است،[2] ولى اگر نظر ابو حنيفه و پيروان او را قبول كنيم كه ضمان جريره را سبب ارث مى دانند، در اين صورت آيه شريفه نسخ نگرديده و يك حكم ثابت را كه هنوز هم به قوت خود باقى است در بردارد.
ابو حنيفه و پيروان او «عقد يمين» را در اين آيه به همان «ضامن جريره» تفسير مى كنند و آن را نيز عامل ارث مى دانند و در توجيه عدم نسخ آن چنين استدلال مى كنند كه: آيه ارث با آيه مورد بحث كه براى «ضمان جريره» نصيب ارثى قرار داده است، منافاتى ندارد تا موجب نسخ آن گردد، زيرا آيه ارث تنها خويشاوندان را در ارث از ديگر وراث مقدم مى دارد، نه اين كه ارث بردن غير خويشاوندان را منع كند و ناسخ آن گردد.[3]

[1] انفال/ 75.
[2] ناسخ و منسوخ، نحاس، 107.
[3] احكام القرآن، جصاص، 2/ 175.

نام کتاب : بيان در علوم و مسائل كلى قرآن (فارسي) نویسنده : الخوئي، السيد ابوالقاسم جلد : 1 صفحه : 424

فرمت PDF

شناسنامه

فهرست