نام کتاب : بيان در علوم و مسائل كلى قرآن (فارسي) نویسنده : الخوئي، السيد ابوالقاسم جلد : 1 صفحه : 242
پنجم: لغات مضرعده
اى چنين مى گويند: منظور از حروف هفت گانه تنها لغات هفت گانه اى است كه
تيره هاى مختلف و هفت گانه قبيله «مضر» با آن ها تكلم مى كردند و اين لغات
در مجموع قرآن پخش گرديده است كه آن ها عبارتند از لغات: قريش، اسد، كنانه،
هذيل، تميم، ضبّه و قيس.
پاسخ: پاسخ اين نظريه نيز همان است كه در نظريه چهارم گذشت و اشكالاتى كه بر آن نظريه وارد بود، بر اين نظريه نيز وارد مى باشد. ششم: اختلاف در قرائات
طرفداران اين نظريه مى گويند: منظور از حروف هفت گانه قرائت هاى هفت گانه
مى باشد. بعضى از طرفداران اين نظريه مى گويند: ما در قرائت هاى قرآن تدبر و
دقت نموديم، مجموع آن ها هفت وجه بيشتر نبود:
1- گاهى تنها «حركة» يك كلمه تغيير پيدا مى كند، نه ساختمان و معناى آن مثل
«هنّ أطهر لكم» كه با ضم و با فتح «هاء» اطهر خوانده مى شود.
2- گاهى هم با تغيير «حركة» كلمه، ساختمان و معناى آن نيز تغيير پيدا مى
كند، مانند: «ربّنا باعد بين أسفارنا» كه كلمه «باعد» با صيغه ماضى و امر
تلفظ مى شود.
3- گاهى هم به وسيله اختلاف و تغيير حروف يك كلمه صورت آن كلمه محفوظ مى
ماند ولى معنايش تغيير پيدا مى كند، مانند «ننشزها» و «ننشرها» كه هم با
«زاء» و هم با «راء» خوانده شده است.
4- گاهى نيز صورت كلمه عوض مى شود ولى معنايش محفوظ مى ماند، مانند «كالعهن
المنفوش» كه عده اى آن را «كالصّوف المنفوش» خوانده اند و كلمه هاى «عهن» و
«صوف» به يك معنى مى باشند.
5- و گاهى در اثر اختلاف قرائت، هم لفظ و هم معنى هر دو عوض مى شود، مانند «و طلح منضود» كه «و طلع منضود» نيز خوانده شده است.
6- و گاهى نيز تغيير قرائت با تقدم و تأخر يك كلمه واقع مى شود، مانند «و
جاءت سكرة الموت بالحقّ» كه «و جاءت سكرة الحقّ بالموت» نيز در بعضى از
قرائت ها آمده است.
7- و بالأخره گاهى هم تغيير با زيادت و نقصان حاصل مى شود، مانند آيه هاى
«تسع و تسعون نعجة انثى. و امّا الغلام فكان كافرا و كان ابواه مؤمنين.
فانّ اللّه من بعد إكراههنّ لهنّ غفور رحيم» كه در
نام کتاب : بيان در علوم و مسائل كلى قرآن (فارسي) نویسنده : الخوئي، السيد ابوالقاسم جلد : 1 صفحه : 242